Trees for All werkt aan de vergroening van het platteland. Dat doen we door landschapselementen te planten, zoals heggen, bomenrijen, knotwilgen of houtsingels. Zo versterken we de unieke Nederlandse landschappen en de leefomgeving van talloze planten en dieren. Plant je mee?
De afgelopen jaren zijn veel landschapselementen in het landelijk gebied verdwenen. Vroeger werden houtsingels bijvoorbeeld gebruikt om percelen van elkaar te scheiden of om vee in de wei te houden. Maar door de uitvinding van prikkeldraad, de uitbreiding van steden en schaalvergroting van de landbouw, zijn veel landschapselementen verloren gegaan.
In de afgelopen eeuw is alleen al 225 miljoen meter aan heggen verdwenen. Dat is niet alleen zonde voor de herkenbaarheid en de beleving van een landschap, maar ook een probleem voor alle planten en dieren die hierdoor hun leefgebied verliezen. Bovendien gaat de kwaliteit van de lucht en de bodem flink achteruit. En ook droogte ligt op de loer. Met de aanplant van bomen en heggen in het landelijk gebied brengen we hier verandering in.
Landschapselementen hebben talloze functies en voordelen. Ze dragen bij aan een beter klimaat, meer biodiversiteit, duurzamere landbouw én een gezonde leefomgeving. Ook vormen ze de verbinding tussen natuurgebieden.
Landschapselementen verbinden natuurgebieden met elkaar. Ze vormen een soort brug, waardoor planten en dieren zich makkelijk en veilig van het ene naar het andere gebied kunnen verplaatsen. Bomen en heggen zijn voor vogels, insecten en zoogdieren een plek om te schuilen. Ook vinden ze hier hun voedsel en ruimte om zich voort te planten. Verder kunnen planten, mossen en paddenstoelen perfect groeien rondom landschapselementen. Zij trekken op hun beurt weer andere dieren aan. Zo krijgt de biodiversiteit een flinke boost!
Bomen slaan boven én onder de grond CO2 op. Landschapselementen, zoals bosjes, bomenrijen en heggen dragen dus bij aan de opname van CO2. Ook zorgen ze voor schaduw en verkoeling. Fijn voor mensen op warme dagen, maar ook voor dieren in de wei. Daarnaast vangen landschapselementen fijnstof en stikstof af van het verkeer, de industrie en de landbouw. Win-win-win!
Hoe gezonder de bodem, hoe meer planten, dieren en bomen in een gebied kunnen (over)leven. Aan die gezonde bodem dragen landschapselementen een flink steentje bij. Door de sterke wortels van de bomen en struiken kan regenwater goed in de bodem trekken. Daardoor neemt de kans op erosie af. Bovendien voelen micro-organismen zoals bacteriën en schimmels zich thuis in een gezonde bodem. Daardoor kan de bodem meer water opslaan en het grondwater aanvullen. En zo’n gezonde bodem is weer de basis voor een vitaal landschap.
Die gezonde en vruchtbare bodem is ook een voordeel voor boeren die gewassen op hun land verbouwen. En landschapselementen hebben nog meer voordelen als het aankomt op natuurvriendelijke landbouw. Ze trekken bijvoorbeeld insecten aan, die de bestuiving van bloemen, planten en bomen stimuleren. Hierdoor kunnen landbouwgewassen, zoals fruit, sla of kool beter groeien.
Wist je trouwens dat sommige dieren ziektes en plagen op een natuurlijke manier bestrijden? Bij vleermuizen, sluipwespen en vogels bijvoorbeeld, staat de eikenprocessierups op hun menu. Dat betekent dat boeren minder gewasbeschermingsmiddelen nodig hebben om plagen te bestrijden. Beter voor de portemonnee van de boer en beter voor het klimaat.
Een groene leefomgeving is prettig voor mens én dier. Bomen zorgen immers voor zuurstof, schone lucht en schaduw op hete dagen. Daarnaast maken landschapselementen een landschap tot wat het is: van de Limburgse heuvels tot het duinlandschap aan de kust. Verliezen we deze elementen? Dan gaat niet alleen een hoop historie, maar ook een prettige leefomgeving voor bewoners, toeristen en dieren verloren.
Landschapselementen bestaan uit verschillende boom- en struiksoorten. Welke bomen we planten, hangt af van de plantlocatie. We kijken daarbij nauwkeurig naar de grondsoort, het waterpeil en de ligging in het landschap.
Wat vaststaat, is dat we kiezen voor inheemse en streekeigen bomen en struiken: soorten die thuishoren op die specifieke plek of die al jaren hebben bewezen goed in een gebied te gedijen.
Ook de functie van de bomen en struiken speelt een rol. Is het nodig om vee in de wei te houden? Dan planten we stekelige struiken, zoals meidoorn, sleedoorn en hondsroos. Willen we percelen van elkaar scheiden? Dan liggen houtsingels voor de hand, met hazelaar, eik, lijsterbes, berk, sleedoorn, kornoelje en kardinaalsmuts.
Plant mee
Onze ambassadeur Louise Vet is hoogleraar ecologie en expert op het gebied van biodiversiteit. In dit interview vertelt ze waarom landschapselementen zoals bomen en heggen onmisbaar zijn om de biodiversiteit in Nederland te herstellen en te vergroten. Biodiversiteit onder druk Het gaat niet goed met de biodiversiteit in Nederland. Alleen…
Lees het verhaal
In 2022 zijn we begonnen met de aanplant van landschapselementen: bomen en heggen die onze Nederlandse landschappen vormgeven. Onze collega Frans van Zijderveld, Manager Nederlandse projecten, zet zich hier met veel passie voor in. Waarom is het herstel van landschapselementen zo hard nodig volgens hem? 1. Waarom moeten we meer…
Lees het verhaalHoutsingels zijn langgerekte stroken met bomen en struiken. Het zijn de voorlopers van prikkeldraad. Ze werden vroeger veel gebruikt door boeren om hun vee in de wei te houden of om af en toe wat hout te oogsten.
Nog steeds hebben houtsingels een belangrijke functie: ze geven beschutting aan vee en allerlei vogels bouwen er hun nest. In Twente vind je maar liefst zesduizend kilometer aan dichtbegroeide houtsingels! Met nieuwe aanplant kunnen we dit kleinschalige landschap ook op andere plekken versterken en verbinden.
De naam zegt het eigenlijk al: bomenrijen zijn groepen of rijen met één of meer soorten inheemse loofbomen. Zo’n rij is minimaal enkele tientallen meters lang. Bomenrijen komen in heel Nederland voor, in allerlei vormen. Op de zandgronden vind je ze vooral langs paden en percelen. En in het zeekleigebied groeien ze vaak op de dijken en langs (water)wegen.
Niet alleen voor het landschap spelen ze een belangrijke rol: ook planten en dieren profiteren ervan. Voor vogels zijn bomenrijen een broedplek en voor onder andere vleermuizen oriëntatielijnen om van het ene in het andere gebied te komen en te jagen. Holtes in oude bomen zijn belangrijk voor spechten en boommarters, en de stam is vaak begroeid met mossen en paddenstoelen.
Heggen zijn aaneengesloten lijnvormige elementen met inheemse bomen of struiken. Net als houtsingels werden ze vroeger veel gebruikt om percelen te scheiden. Daarnaast werden de heggen met doornen (zoals meidoorn) gebruikt om het vee in de wei te houden.
Door de komst van prikkeldraad rond 1900 zijn veel heggen verdwenen. Je vindt ze nu vooral nog rondom dorpen en boerderijen. Voor dieren zijn heggen niet alleen een prettig leefgebied met voedsel, maar ook een beschutte schuilplek.
Beeld: Heggenlandschap bij Gietelo, door Marcel Post
We planten de landschapselementen door heel Nederland. Dit doen we op erven, aan de randen van landbouwpercelen of langs wegen en sloten. Daarnaast krijgen ze een plek op hoekjes die ‘over’ zijn. Denk daarbij aan kleine plekken op percelen die slecht bereikbaar of erg nat zijn.
De aanplant gebeurt in nauwe samenwerking met de grondeigenaren. Denk daarbij aan natuurbeheerorganisaties, overheden en particulieren. We maken afspraken met hen over het duurzame beheer en de instandhouding van de elementen. De partners zorgen voor de praktische uitvoering hiervan.
