Nieuws uit onze Nederlandse bossen
07 oktober 2022
Tijdens de winter van 2021-2022 hebben we duizenden bomen geplant, verspreid over heel Nederland. Inmiddels zijn we ruim een half jaar verder: een goed moment om je te vertellen én te laten zien hoe het nu met de bomen gaat!
De impact van een droge zomer
Na het plantseizoen afgelopen winter, volgde een droge en warme zomerperiode. Wat de impact daarvan is op de jonge bomen? Dat kunnen we komend voorjaar pas echt goed bepalen. Maar gelukkig groeien de bomen over het algemeen heel goed!
Ook is het belangrijk om te weten dat een beetje uitval normaal is bij het planten van een nieuw bos. Dit komt bijvoorbeeld door droogte of doordat dieren zoals herten, zwijnen, reeën of konijnen aan de jonge boompjes knabbelen. Uiteindelijk zullen de overige bomen en struiken de opengevallen plekken vanzelf opvullen. Hoe we omgaan met dit soort omstandigheden, leggen we uit in ons artikel over de uitdagingen bij het planten van een nieuw bos.
En dan is het nu tijd voor de updates vanuit de verschillende hoeken van ons land!
Nieuws van de verschillende projecten
Ga direct naar:
1. Klimaatbestendige bossen in de provincie Limburg
Samen met Limburgs Landschap hebben we 71.000 bomen geplant verspreid over de provincie Limburg. Zo versterken we de bestaande natuur in het zuidelijkste deel van ons land!
We hebben 18 verschillende soorten bomen en struiken geplant. Denk aan winterlinde, haagbeuk, zoete kers, zomereik, wintereik, hazelaar, meidoorn en lijsterbes. Door deze variatie ontstaat een sterk bos dat tegen een stootje kan. Bovendien zullen allerlei planten en dieren zich hier thuis voelen. En de bomen? Die doen het hartstikke goed. Nog geen 10% is uitgevallen!
In Limburg lijkt de invloed van de droge zomer mee te vallen. In de eerste helft van 2022 is er voldoende neerslag gevallen, waardoor de grond een goede buffer heeft. Daarnaast hebben de beheerders van Limburgs Landschap actie ondernomen om de jonge bomen een goede start te geven:
- De grond is omgeploegd, zodat de rijke grondlaag nu boven ligt.
- De beheerders hebben extra voedingsstoffen aan de grond toegevoegd die nog niet aanwezig waren, zoals mineralen.
- De plantlocaties zijn van tevoren ingezaaid met rogge. Hiermee wordt de groei van distels, grassen en bramen belemmerd. Deze ruigtekruiden kunnen de jonge boompjes namelijk ‘verstikken’. De rogge beschermt de bodem ook nog eens tegen uitdroging. Win-win!
De natuur komt tot leven
Ondertussen laten de eerste dieren zich al zien in het jonge bos. De akkerhommel, weideschorpioen en het zwartpoodsoldaatje bijvoorbeeld, zijn al gespot. En planten en kruiden zoals speerdistel, kromhals en klein streepzaad piepen ook al boven de grond tevoorschijn.
Naarmate het bos verder groeit, zal de hoeveelheid verschillende planten en dieren alleen maar verder toenemen. Wij kunnen niet wachten!
Foto’s van links naar rechts: 1) de aanplant tussen de rogge, 2) weideschorpioenvlieg, 3) hazelaar, 4) zwartpootsoldaatje, 5) kromhals, 6) jonge aanplant, 7) klein streepzaad
Meer over ons project in Limburg2. Uitbreiding van leembossen in Brabant
In het Brabantse Groene Woud werken we samen met ARK Natuurontwikkeling aan de versterking en uitbreiding van leembossen. Op voormalige landbouwgronden hebben we in totaal bijna 54.000 bomen geplant. Dit zijn bomen en struiken die kenmerkend zijn voor leembossen, zoals de haagbeuk, winterlinde, zomerlinde, fladderiep, heggenroos en rode kornoelje. En zij groeien boven verwachting! Het uitvalpercentage is zelfs minder dan 1%!
Ook in Brabant lijkt de impact van de droogte mee te vallen. Op de plantlocatie zit namelijk veel kwel in de bodem. Dit is een soort grondwater, dat veel voedingsstoffen bevat. Hierdoor droogt de bodem een stuk minder snel uit. Bovendien hebben we een deel van de bomen geplant op bestaande graslanden. Het gras beschermt de bodem en daarmee de kans op uitdroging.
Zeldzame vogels
Ondertussen komt de natuur op de plantlocaties langzaam tot leven. De jonge bomen blijken een magneet voor (zeldzame) vogels. Onder andere de zeldzame roodborsttapuit, zwarte ooievaar en houtsnip weten het gebied al te vinden.
Daarnaast zitten de bomen, struiken en vochtige graslanden boordevol bessen, insecten en kleine zoogdieren, zoals muizen. Die trekken op hun beurt weer dassen, vossen, steenmarters, raven, rode wouwen, kneuen, grasmussen en geelgorzen aan. Ook vlinders, hazelwormen en hagedissen voelen zich al thuis in het gebied. Geweldig om te zien!
De projectlocatie in de zomer van 2021 (vóór de aanplant):
De jonge bomen en struiken in de zomer van 2022 (na de aanplant):
3. Herstel fijnsparrenbos in Overijssel
Samen met Stichting IJssellandschap hebben we fijnsparrenbossen in Overijssel omgevormd naar gevarieerde loofbossen. Veel fijnsparren zijn de afgelopen jaren afgestorven, doordat ze niet bestand waren tegen het knaagwerk van de letterzetter (een kleine kever) in combinatie met droogte. De nieuwe loofbossen zijn een stuk beter bestand tegen klimaatverandering. In totaal gingen meer dan 25.000 bomen de grond in: zo’n 16 voetbalvelden aan bos. En ondanks de droge zomer staan de boompjes er goed bij!
Stichting IJssellandschap heeft de grond voorafgaand aan het planten goed voorbereid. De beheerders hebben de aangetaste fijnsparren weggehaald. Ook hebben ze smalle stroken grond omgeploegd om het planten makkelijker te maken. Vervolgens hebben we de bomen geplant op plekken waar weinig tot geen wind is. Hierdoor zijn ze beter beschermd tegen uitdroging.
Inheemse soorten die de lokale natuur versterken
Op dit moment is het nog te vroeg om te spreken van een toename van de biodiversiteit. Maar door de keuze voor de boomsoorten zal dit niet lang meer duren! De vuilboom, lijsterbes, hazelaar, zoete kers en linde bijvoorbeeld, trekken al snel allerlei insecten, vogels en kleine zoogdieren aantrekken. Die zijn op hun beurt weer voedsel voor grotere zoogdieren en roofvogels, zoals dassen, marters, bosuilen en buizerds. En soorten als haagbeuk, hazelaar en linde stimuleren een gezonde bosbodem, waar schimmels en bacteriën goed gedijen.
Delen van de projectlocatie in de zomer van 2021 (vóór de aanplant):
De jonge bomen en struiken in de zomer van 2022 (na de aanplant):
4. Nieuw gevarieerd bos in Drenthe en Overijssel
Samen met Staatsbosbeheer hebben we ruim 63.000 bomen geplant in de provincie Drenthe. En in Overijssel gingen maar liefst 10.516 bomen de grond in. Zo maken we deze twee provincies nog groener!
De nieuwe bossen sluiten aan op bestaande beplanting en verbinden huidige bosgebieden met elkaar. Zo ontstaan grote, sterke bossen die goed bestand zijn tegen klimaatverandering. En natuurlijk nemen deze bossen ook weer CO2 op, waarmee we verdere klimaatverandering tegengaan.
Ondertussen maken de jonge boompjes het goed. In Drenthe is de grond vrij nat, waardoor de bomen niet snel zullen uitdrogen. En in Overijssel zit veel veen in de ondergrond. Zo’n rijke, vochtige bodem geeft de jonge bomen een goede start!
Daarnaast heeft Staatsbosbeheer in Drenthe extra maatregelen genomen om de jonge bomen op weg te helpen. De graslanden, waar we de bomen hebben geplant, zijn van tevoren gefreesd (fijn gemaakt). Hierdoor zijn de groeiomstandigheden voor de bomen optimaal. Inmiddels groeit het gefreesde gras weer dicht. Zo ontstaat op de bodem een beschermende ‘deken’, waardoor de bodem het water beter vast kan houden. Daarnaast ontkiemen er allerlei grassen en kruiden op de locatie, die de bomen ook weer tegen uitdroging beschermen.
Inboeten
Zowel in Drenthe als in Overijssel houdt Staatsbosbeheer de jonge bomen en struiken goed in de gaten. Blijkt volgend jaar dat er toch grote gaten in het landschap zijn ontstaan? Bijvoorbeeld door droogte? Dan zal Staatsbosbeheer nieuwe bomen planten. We noemen dit ook wel inboeten. Een fijne gedachte dat er uiteindelijk sowieso een gevarieerd en sterk bos groeit en bloeit!
Een aantal van de plantlocaties in Drenthe in de zomer van 2022 (na de aanplant):
Inheemse soorten
De nieuwe bomen en struiken in Drenthe en Overijssel zijn allemaal soorten die van nature in deze omgeving thuishoren. In Drenthe gaat het bijvoorbeeld om de zwarte els, wintereik, haagbeuk, zoete kers, sleedoorn, meidoorn, hondsroos en gewone vogelkers. Deze bomen en struiken trekken allerlei vogels aan, zoals de bonte specht, boomkruiper en de grauwe vliegenvanger. Maar ook vossen, konijnen en reeën voelen zich thuis tussen dit groen.
In Overijssel vind je onder meer de zwarte els, zachte berk, populier, zomereik, haagbeuk en zoete kers. Qua struiken kun je denken aan hondsroos, Gelderse roos, sleedoorn en katwilg. Allerlei vogels zullen hier hun plek vinden. De wielewaal bijvoorbeeld, zal zich helemaal thuis voelen in de populierenbossen. En de bosranden en struiken zijn weer populair onder insecten, zoals bijen, zweefvliegen, vlinders en kevers.
Een aantal van de plantlocaties in Overijssel in de zomer van 2022 (na de aanplant):
Voedselbos Zonnegoed in Flevoland
Verspreid over heel Nederland steunt Trees for All de aanleg van voedselbossen. Deze bossen zijn een vorm van natuurvriendelijke landbouw: er groeien allerlei bomen, planten en struiken die voedsel produceren. Denk aan fruit, noten, zaden, paddenstoelen en eetbare bloemen. Kortom, een natuurvriendelijk alternatief voor de reguliere land- en akkerbouw.
We steunen onder andere de aanleg van voedselbos Zonnegoed in Flevoland, eigendom van agrariër Joost van Strien. Joost is de eerste veganistische boer in Nederland en breidt met de komst van het voedselbos zijn duurzame activiteiten verder uit.
Foto’s van de plantdag in het voorjaar van 2022.
Op het terrein van Joost hebben we in totaal 9.350 bomen geplant. Dat betekent dat er zo’n 8 voetbalvelden aan bos bij zijn gekomen op de boerderij. Een deel daarvan vormt een singel rondom het voedselbos en beschermt de overige bomen en struiken tegen wind. Hiervoor hebben we onder andere wilg, abeel, zwarte els en lijsterbes geplant. Sterke soorten, die wel tegen een stootje kunnen.
Daarnaast groeien er bomen en struiken die in de toekomst oogst gaan opleveren. Denk daarbij aan tamme kastanjes, hazelnoten, walnoten, appels, abrikozen, kersen en kruisbessen.
Het hele jaar door voedsel oogsten
Al met al is 95% van de aanplant goed aangeslagen. De komende jaren zal het voedselbos zich verder ontwikkelen tot een stabiel bos, waar Joost samen met zijn team het hele jaar door voedsel kan oogsten.
En het mooie is: het voedselbos laat nu al zijn meerwaarde zien. Op het bosperceel zijn al veel meer insecten en vogels te vinden dan op de omliggende akkers. Onder meer libellen, vlinders, zwaluwen, veldleeuweriken en putters hebben hun gezicht al laten zien!
De aanplant in de zomer van 2022.
Wil je meer lezen over de andere voedselbossen waar we in 2021-2022 bomen hebben geplant? Lees dan de laatste voedselbossen-update.
De verdere groei van de bossen
De komende jaren zullen de jonge bomen die we hebben geplant verder uitgroeien tot een jong bos. En ook in de jaren erna blijft het bos zich ontwikkelen. Dat ziet er op hoofdlijnen ongeveer zo uit:
Plant ook mee
Wil je ook een bijdrage leveren aan meer bos in Nederland? Plant dan een boompje mee in een van onze projecten!