Zó groen was de aarde 100 jaar geleden – en zo is het nu

Ooit was de aarde bedekt met een groene deken van bossen. Maar hoeveel groener was onze planeet vroeger eigenlijk? En hoe komt het dat zulke grote hoeveelheden bos zijn verdwenen? Ter gelegenheid van Earth Day, 22 april, blikken we terug én vooruit. Want het goede nieuws is: ook jij kunt vandaag iets doen om de aarde weer groener te maken.

Gedachte-experimentje: doe je ogen eens dicht, en reis even terug in de tijd. Hoe zag onze planeet er vroeger uit? We beginnen tienduizend jaar geleden, aan het einde van de laatste ijstijd. Meer dan de helft van het bruikbare aardoppervlak (57 procent) bestaat op dat moment uit bos. Dat is maar liefst 6 miljard hectare, gelijk aan 8,4 miljard voetbalvelden!

Nu maken we een enorme sprong in de tijd, naar het jaar 1900. Nog steeds is bijna de helft – 48 procent – van de aarde bedekt met bos. En dat terwijl de industriële revolutie al flink aan de gang is. Maar dan gaat het hard… want vandaag bestaat nog maar een derde van het aardoppervlak uit bos. In de afgelopen honderd jaar is dus méér bos verdwenen dan in de tienduizend jaar daarvoor.

Duidelijk: de wereld ziet er nu stukken minder groen uit dan vroeger. En dat komt vooral door ontbossing.

Bron aardbol: Globaia

Wat is ontbossing?

Ontbossing betekent dat bossen worden gekapt, omdat mensen de grond of de bomen voor iets anders willen gebruiken. Verreweg de meeste bomen worden gekapt om ruimte te maken voor landbouw en veeteelt.

Hoewel in de middeleeuwen en zelfs in de Romeinse tijd al bomen moesten plaatsmaken voor landbouw of steden, gaat de ontbossing sinds begin 20e eeuw razendsnel. Deze verandering in bosoppervlakte is een probleem, want we hebben onze bossen hard nodig..

Wat zijn de belangrijkste oorzaken van ontbossing?

Ontbossing heeft verschillende oorzaken. De belangrijkste oorzaak noemden we al: bijna de helft van het land dat ooit bos was (46%), wordt nu gebruikt voor de landbouw (bron: Our World in Data). En daarvan neemt de veeteelt verreweg de meeste plek in. Ruim driekwart van alle landbouwgrond (77%) wordt gebruikt om dieren op te laten grazen, en voor de productie van veevoer.

• Ook om bijvoorbeeld palmolie, koffie en rubber te produceren worden enorme stukken bos gekapt, vooral in tropische gebieden zoals de Amazone en op Borneo.
• Bossen worden niet alleen gekapt vanwege de grond waar ze op staan. Ook de bomen zélf zijn gewild: vanwege de vraag naar houtskool en brandhout worden op grote schaal bossen gekapt. 
• In de loop der jaren heeft veel bos ook moeten plaatsmaken voor bebouwing. Denk aan nieuwe en grotere steden, nieuwe wegen, dammen en vliegvelden.
• Tot slot gaat veel bos verloren door bosbranden. Dubbel, want door klimaatverandering komen bosbranden ook nog eens vaker voor…

Het lijkt er helaas nog niet op dat ontbossing minder wordt. Juist daarom is het zo belangrijk om nieuw, gevarieerd bos te planten én bestaande bossen te beschermen. Want welke oorzaken ontbossing ook heeft, één ding is duidelijk: meer bos op aarde, daar hebben we allemaal wat aan.

Wat kunnen we doen om de aarde groener te maken?

We kunnen gelukkig van alles doen om onze planeet weer te vergroenen! Deze 5 oplossingen helpen daarbij:

1. Herbebossing en bosherstel

Een belangrijke stap is herbebossing en bosherstel. Dat herbebossing voordelen heeft, staat buiten kijf – tenminste, zolang we de juiste soorten op de juiste plek planten. Want willekeurig bomen planten heeft geen zin: voor een gezond ecosysteem is het cruciaal om soorten te planten die in een bepaald gebied thuishoren. Daarom steunt Trees for All wereldwijd tientallen projecten om zulke diverse, inheemse bossen te planten én om bestaande bossen te herstellen.

Dat laatste doen we bijvoorbeeld op plekken waar vroeger bos groeide, maar waar de natuur niet meer vanzelf herstelt. We planten boomsoorten die van oorsprong in zo’n gebied thuishoren. Zo herstellen we de natuur én helpen we het bos een handje om zelf verder te groeien. Een mooi voorbeeld daarvan is ons project op Sulawesi, waar we verstikkende graslanden omvormen naar tropisch regenwoud.

> Lees nog 3 redenen over het nut van bomen planten

2. Duurzame landbouw stimuleren

Naast herbebossing kunnen we nog meer doen om de aarde weer groener te maken. Duurzame landbouw stimuleren, bijvoorbeeld. Want bosherstel heeft alleen zin als we er tegelijkertijd voor zorgen dat er niet nóg meer ontbossing plaatsvindt. Trees for All steunt wereldwijd agroforestry-projecten die boeren helpen bij de overstap naar duurzame (bos)landbouw. Bijvoorbeeld in de Boliviaanse Andes, Ethiopië en Mexico. Dankzij deze projecten hebben boeren meer voedsel en inkomsten, zonder dat ze daarvoor (illegaal) nieuw bos hoeven te kappen.

3. Bosbescherming

Voorkomen is beter dan genezen. Daarom is het belangrijk dat we bestaand én nieuw bos goed beschermen. We zorgen dat de lokale bevolking profiteert van de bossen die we aanplanten – bijvoorbeeld omdat het hun eten, werk of extra geld oplevert. Daardoor zijn deze mensen eerder geneigd het bos te beschermen.

Bosbescherming doen we ook met hulp van patrouilleteams en rangers. Zij gaan houtkap en andere illegale activiteiten tegen en helpen bosbranden te voorkomen.

4. Bewustwording en onderwijs

Tot slot: als je weet hoe belangrijk bossen zijn voor je eigen voortbestaan, ben je gemotiveerder om er goed voor te zorgen. Daarom zetten we bij Trees for All ook in op bewustwording en onderwijs. In Nederland bijvoorbeeld met ons mbo-scholenprogramma Trees for Schools, zodat leerlingen zich bewust worden van de waarde van bomen.

Ook onze internationale partners besteden veel aandacht aan scholing. SENDAS uit Mexico neemt kinderen bijvoorbeeld mee naar mangrovebossen. Daar leren ze hoe belangrijk deze bossen zijn.

Naast dat het gebied voor de lokale bevolking een bron voor werk is, zijn de bossen een kraamkamer voor allerlei zeeleven en een natuurlijke buffer tegen orkanen. Bovendien slaan ze veel CO₂ op. Belangrijk in de strijd tegen klimaatverandering.

Conclusie: een groenere aarde? Jij maakt het verschil!

Honderd jaar geleden was de aarde een heel stuk groener dan nu. Laten we er samen voor zorgen dat onze prachtige planeet over honderd jaar óók weer zo lekker groen is. Dat begint bij ons, vandaag. Want elke boom die wij vandaag planten, kan over honderd jaar onderdeel zijn van een groot bos. En daar profiteren we allemaal van.

Kortom, elke dag en elke boom maakt het verschil. Let’s Make Earth Green Again!