Bewust consumeren: tips van onze ambassadeur en impact-expert Babette Porcelijn

Als impact-expert weet Babette Porcelijn alles over de impact van onze levensstijl op de planeet. In haar boek De Verborgen Impact deelt ze talloze inzichten én praktische tips over hoe we onze footprint kunnen verkleinen. En daar is bewuster consumeren er één van. Hoe kun je dat op een leuke en zinvolle manier doen, zodat je dit goed volhoudt?

Toekomst op het spel

Het roer bij Babette zelf gaat om in 2014. Ze raakt met haar man in gesprek over de impact van productieketens op de aarde. “Hij had berekend dat de productie van een nieuwe auto evenveel energie kost als zes jaar autorijden”, vertelt Babette. “En hij vertelde dat dagelijks 27 miljoen bomen verdwijnen, onder andere voor onze vleesproductie. Dat was voor mij het moment waarop ik besefte: ik wil hier álles van weten en hier niet langer aan meedoen.”

Diezelfde middag start ze haar onderzoek naar de impact van onze levensstijl op de aarde. “Eerder vond ik het milieu iets voor mensen die van natuur houden”, zegt Babette. “Maar ineens zag ik in dat het milieu over míjn toekomst gaat. En die van mijn kinderen. Die toekomst staat op het spel, want als er geen bomen, planten en dieren meer zijn, is er ook geen schone lucht, water en voedsel.”

‘De industrie moet het maar oplossen’

Babette komt tot nog twee belangrijke inzichten. “Vroeger vond ik altijd dat de industrie de milieuproblemen maar moest oplossen. Maar door het gesprek met mijn man besefte ik dat als ik vlees of een auto koop, ik meebetaal aan de schade die daarmee wordt veroorzaakt.”

Daarnaast begint ze in te zien dat de negatieve impact van de samenleving op de planeet de laatste jaren niet is afgenomen. “Dat lijkt misschien wel zo, als je kijkt naar ontwikkelingen als elektrische auto’s en zonnepanelen. Maar we vergeten dat we de productie van onze spullen massaal naar het buitenland en lagelonenlanden hebben verplaatst en de vervuiling ook. Alleen dat zien we hier niet.”

Het resultaat van haar onderzoek is het boek ‘De Verborgen Impact’ waarin ze laat zien wat onze impact is op de planeet. Babette: “Het verbaasde me enorm dat al onze spullen, zoals kleding of meubels, de meeste negatieve impact hebben op de aarde. Nog meer dan vlees eten of autorijden. Dat komt doordat bij de productie en het transport van al die spullen landgebruik, watervervuiling, luchtverontreiniging, verlies van natuur en CO2-uitstoot komt kijken.”

BAM: beter, anders en minder consumeren

In haar boek beschrijft Babette talloze praktische tips om onze voetafdruk op de aarde te verkleinen. “Samengevat kunnen we beter, anders en minder consumeren”, zegt Babette. “Dat begint met de vraag: heb ik die nieuwe auto, laptop of trui überhaupt nodig? Zo nee, koop het dan niet. Zo ja? Kijk dan kritisch of het beter of anders kan.”

1. Beter consumeren

Beter consumeren gaat erom dat je iets vervuilends schoner maakt. “Misschien kun je je aankoop lenen, huren, leasen of tweedehands kopen”, geeft Babette als voorbeeld. “Of je oude spullen laten repareren. Je kunt ook iets kopen dat minder slecht is. Denk aan een refurbished (opgeknapte) smartphone of aan een nieuwe gasketel die superzuinig is.”

2. Anders consumeren

De tweede vraag die je jezelf kunt stellen is: kan het ook anders? “In dat geval kies je voor een duurzamere oplossing voor dezelfde vraag”, legt Babette uit. “Om te kunnen eten kies je bijvoorbeeld niet langer voor vlees, maar voor vegetarisch eten. Je pakt de trein in plaats van de auto, of je kiest voor aardwarmte in plaats van gas.” 

3. Minder consumeren

Er zit overigens wel een risico aan beter en anders consumeren, waarschuwt Babette. “Het kan de indruk wekken dat je door kunt gaan met je huidige manier van leven, waardoor je alsnog veel energie of grondstoffen verbruikt. Gloeilampen vervangen door ledlampen en ze alsnog de hele dag laten branden, zet weinig zoden aan de dijk. Beter en anders consumeren gaat dus hand in hand met minderen.”

‘The Big Five’

De noodzaak om te minderen is volgens Babette groot. “We gebruiken de aarde alsof we er drieënhalf van hebben. Duurzaam betekent terug naar één. Voor zo’n grote verbetering hebben we grote, positieve stappen nodig. Alle kleine beetjes helpen, maar de grote beetjes helpen meer.”

Om dat concreet te maken, heeft Babette vijf grote oplossingsrichtingen ontworpen:

1. Spullen en kleding

“Koop zo min mogelijk nieuws. Koop spullen die lang meegaan en wees er zuinig op. Repareer ze of koop tweedehands. En als een product echt niet meer werkt, lever het dan in, zodat de grondstoffen niet verloren gaan.”

2. Eten en drinken

“Wil je grote, positieve impact maken? Kies dan voor een plantaardig dieet. De productie van vlees leidt tot ongelooflijk veel ontbossing. Wat ook helpt, is kleinere porties eten en zo min mogelijk voedsel verspillen.”

3. Wonen

“Door kleiner te gaan wonen, sla je een hoop vliegen in één klap. Je hebt minder energie nodig, minder spullen en er zijn minder bouwmaterialen nodig voor het huis. Ga daarnaast voor een goed geïsoleerd huis. Gebruik groene stroom of zonnepanelen en kies een duurzame warmtebron.”

4. Vervoer

“Fossielvrij vervoer heeft de minste impact op de aarde. Pak dus vaker de fiets, het openbaar vervoer of ga lekker lopen. Heb je toch een auto nodig? Misschien kun je er een delen. En laat hem in elk geval staan voor korte afstanden. Stap eventueel over op elektrisch rijden of rijden op waterstof. En je maakt een enorme sprong door te stoppen met vliegen.”

5. Verspilling

“Zorg voor zo min mogelijk verspilling van voedsel, energie, spullen en materialen. En let op: dit gaat niet zozeer over afval, want dat is geen oorzaak van impact. De echte impact zit vooral in de productie van alles wat we consumeren. Door verspilling te voorkomen, vermijd je ook die impact.”

Zo houd je een duurzame leefstijl vol

Babette heeft inmiddels veel ervaring met eco-positief leven. Maar hoe houd je dat vol? “Focus je op de dagelijkse dingen die je doet om duurzaam te leven”, tipt Babette. “Als je teveel bezig bent met het hogere doel, zoals de doelen die we als maatschappij moeten behalen, kun je een moedeloos gevoel krijgen.”

Een tweede tip: richt je op wat een duurzame levensstijl je brengt. “Sinds ik bewuster leef, ben ik fitter en gezonder. Ik ben veel meer buiten omdat ik niet autorijd. En ik beleef heel avontuurlijke vakanties met mijn gezin, omdat we niet meer vliegen. We maken fietstochten of wandeltochten. Heel gaaf.”

Ook merkt Babette dat een eco-positieve leefstijl goedkoper is, omdat ze minder spullen nodig heeft. “Die financiële ruimte geeft mij de vrijheid om te doen wat ik wil. Zo kon ik bijvoorbeeld de tijd vrijmaken om een boek te schrijven. En die vrijheid is volgens mij het meest waardevolle dat je kunt bezitten.”