Tien voetbalvelden bos erbij in Leersum: resultaten 2022-2023
27 september 2023
Tijdens de winter van 2022-2023 hebben we samen met Staatsbosbeheer en het Buitenfonds nieuw bos in Nederland geplant. In totaal ging het om 60.493 bomen, verspreid over ruim 14 hectare grond. Eén van de plantlocaties lag vlakbij het Utrechtse dorp Leersum: hier gingen 24.000 bomen de grond in. Afgelopen zomer bezochten we de plantlocatie om te kijken hoe het nu met de bomen gaat. Samengevat: heel goed!
Waarom hebben we nieuw bos geplant in Leersum?
In Leersum hebben we nieuw bos geplant op graslanden die de overgang vormen tussen de Utrechtse Heuvelrug en het kleiige polder- en rivierenlandschap. Vroeger kwamen op deze plekken veel boomsoorten voor die goed groeien op vochtige gronden, zoals wilgen en elzen. Helaas zijn de afgelopen eeuwen veel bomen verdwenen door de uitbreiding van steden, de aanleg van infrastructuur en schaalvergroting van de landbouw.
Door het verlies aan natuur zijn allerlei planten en dieren hun leefgebied kwijtgeraakt. Ook is een deel van het unieke landschap verloren gegaan. Genoeg redenen dus om in actie te komen en nieuw bos te planten! Met dit project hebben we bovendien een bijdrage geleverd aan de landelijke Bossenstrategie, waarmee de Rijksoverheid vóór 2030 in totaal 37.000 hectare nieuw bos in Nederland wil planten. Samen kunnen we het verschil maken!
Tien voetbalvelden bos erbij
Samen met een aantal van onze bedrijfsbospartners hebben we in februari een start gemaakt met de aanplant in Leersum. Daarna hebben Staatsbosbeheer en het Buitenfonds het plantwerk afgemaakt.
In totaal zijn er 24.000 bomen geplant op voormalige graslanden. Op deze manier hebben we samen zes extra hectare aan bos gecreëerd: ongeveer tien voetbalvelden! Het nieuwe bos liggen vlakbij of tegen bestaand bos. Op deze manier zorgen we voor grote, aaneengesloten stukken natuur, waar in de toekomst allerlei bomen, struiken, planten en dieren voorkomen.
Links de plantlocatie in de winter van 2023, rechts de plantlocatie tijdens het veldbezoek in de zomer van 2023.
Inheemse boomsoorten
Bij de aanplant hebben we gekozen voor een mix aan inheemse boom- en struiksoorten. Dit zijn soorten die van nature in de omgeving van Leersum thuishoren of die hier al jaren goed gedijen. Voorbeelden daarvan zijn de zwarte els, schietwilg, zachte berk, gladde iep, sleedoorn en meidoorn.
Zo’n gemengd bos heeft vele voordelen. Zo is een gevarieerd bos beter bestand tegen de gevolgen van klimaatverandering, zoals droogte, ziektes of plagen. Krijgt één soort het zwaar? Dan zullen de overige bomen het bos in stand houden.
Bovendien trekt een divers bos diverse soorten planten en dieren aan, waardoor de biodiversiteit tot leven komt. Denk aan vogels, zoogdieren of schimmels, maar ook aan insecten, zoals bijen en vlinders. En die insecten hebben we weer nodig voor de bestuiving van onze planten en bloemen!
Onze collega’s zagen onder andere speerdistels (links) en een wespspin (rechts) tijdens het veldbezoek.
Het ontwerp
Van tevoren is er een ontwerp gemaakt voor de aanplant. De lichtgroene, lichtblauwe, donkerblauwe en lichtroze delen zijn de stukken waar bomen worden geplant. Afgelopen seizoen hebben we het gedeelte onder de weg aangeplant. Komende winter gaan we verder met het gedeelte boven de weg.
Op de schets is ook te zien dat het perceel aan twee kanten omsloten is door bos. Daarom hebben Staatsbosbeheer en het Buitenfonds ervoor gekozen de plantlocatie niet helemaal vol te planten. Zo blijft er ruimte over voor de natuurlijke ontwikkeling van bomen en struiken. Op deze manier combineren we handmatige aanplant met spontane bosontwikkeling.
De bomen groeien uitstekend!
Inmiddels zijn de ideeën volgens plan uitgevoerd. Afgelopen zomer zijn we naar Leersum geweest voor een veldbezoek om zien hoe het met de bomen en struiken gaat. Daarover kunnen we eigenlijk heel kort zijn, want de bomen en struiken staan er hartstikke goed bij! Het grootste deel van de aanplant is goed aangeslagen en maakt de eerste groeifase door.
We waren benieuwd of de bomen een zware zomer tegemoet zouden gaan. In april en mei is er immers bijna geen regen is gevallen. Gelukkig – voor de bomen – was het een regenachtige zomer en is de aanplant van een goede watervoorraad voorzien. Dat heeft de bomen en struiken duidelijk goed gedaan!
De boompjes piepen tussen de kruiden en grassen uit!
Beheer en monitoring
We monitoren en evalueren we al onze projecten met zorg. Daarom zijn we minimaal tien jaar betrokken bij projecten. Zo kunnen we onze projectpartners ondersteunen bij de monitoring van de bossen en advies geven waar nodig. Verder houden onze projectpartners ons op de hoogte met rapportages. En we monitoren de aanplant zelf ook met (meerdere) veldbezoeken.
Risico’s zoals droogte, verruiging of vraat door dieren proberen we zoveel mogelijk te voorkomen. Daarover lees je meer in onze blog Uitdagingen bij het planten van een bos. Niet elke situatie hebben we volledig in de hand. Maar door nauw betrokken te zijn, kunnen we op tijd inspringen en maatregelen treffen waar nodig.
Minimale uitval dankzij voorzorgsmaatregelen
Overigens is het bij het planten van nieuw bos normaal dat niet alle bomen overleven. Dit komt bijvoorbeeld door droogte of vraat door dieren. Reeën bijvoorbeeld, die ook in de omgeving van Leersum voorkomen, zijn gek op een jong boompje. Om die reden maken we van tevoren afspraken met onze projectpartners over het percentage uitval dat we binnen een project toestaan. Is de uitval door onvoorziene omstandigheden hoger? Dan worden er in een volgend plantseizoen nieuwe bomen geplant.
In Leersum is dat gelukkig niet nodig. Dit komt onder andere doordat er een raster om de plantlocatie is geplaatst om reeën en andere dieren op afstand te houden. Deze voorzorgsmaatregel heeft duidelijk effect gehad gezien de lage uitval. Als de boompjes een aantal jaar oud zijn, zijn ze groot en sterk genoeg om zichzelf te beschermen tegen wild. Na ongeveer 6 jaar zal Staatsbosbeheer het raster weer verwijderen. In de tussentijd kunnen de bomen ongestoord verder groeien!
Ontwikkeling van bos en biodiversiteit
De komende jaren zal de aanplant zich ontwikkelen tot een jong bos. Ook de biodiversiteit zal in de loop der jaren steeds meer toenemen. Ben je benieuwd hoe zo’n proces er op hoofdlijnen uitziet? Lees dan ons artikel Hoe groeit een bos.
