5 vragen over extreem weer aan weerman Reinier van den Berg

Klimaatverandering heeft invloed op ons weerbericht. Nederland wordt steeds warmer en we krijgen vaker te maken met extreme neerslag. Hoe komt dat? En wat wordt het weerbericht van de zomer 2024? We vroegen het meteoroloog en Trees for All ambassadeur Reinier van den Berg. 

1. Al die regen van de laatste tijd, komt dat door klimaatverandering?

“Ja, deels wel. We zien dat het klimaat verandert doordat het steeds warmer wordt op aarde. En hoe warmer het klimaat, hoe harder het kan regenen. Dat betekent niet dat het per se vaker regent. Maar áls het regent, valt er meer neerslag in korte tijd. Uit recent onderzoek van het KNMI blijkt bijvoorbeeld dat er nu al zo’n 20 tot 40 procent meer neerslag valt tijdens een zomerse stortbui in vergelijking met vroeger.” 

“Regen is trouwens één kant van de medaille. Aan de andere kant zorgen klimaatverandering en de opwarming van de aarde voor meer droogte en hogere temperaturen. Vooral de combinatie daarvan kan voor grote problemen zorgen, zoals bosbranden of mislukte oogsten.” 

2. Hebben we vaker te maken met extreem weer dan vroeger?

“Ook vroeger hadden we te maken met hittegolven, hoosbuien en onweer. Het is ook niet per se zo dat deze weersomstandigheden nu vaker voorkomen dan voorheen. We zien alleen wel dat ze heftiger worden als gevolg van klimaatverandering. Want hoe warmer het op aarde is, hoe groter de kans op extreem weer.” 

“Neem een onweersbui. De kracht van een onweersbui is afhankelijk van hoe makkelijk de lucht opstijgt. Hitte stijgt op, dus hoe warmer het is, hoe sneller de lucht opstijgt. Al die lucht moet ook weer naar beneden. Zo ontstaan bijvoorbeeld valwinden, waarbij in één keer een grote hoeveelheid koude lucht omlaag stort. Dat maakten we een paar jaar geleden mee in Leersum, vlakbij Utrecht.” 

“Daarnaast kunnen hitte en droogte vaker problematische vormen aannemen. Dus als we niets doen om de verdere opwarming van de aarde tegen te gaan, krijgen we steeds vaker te maken met extremer weer.” 

3. In Nederland is het ruim 2 graden warmer dan zo’n 100 jaar geleden. Best lekker, vinden sommige mensen. Waarom is dat erg?

“Twee graden klinkt misschien weinig, maar de gevolgen ervan merken we nu al. Zo heeft de opwarming grote gevolgen voor de biodiversiteit. Het leefgebied van allerlei planten en dieren wordt minder of verdwijnt helemaal, omdat er geen of juist te veel regen valt.” 

“Hoe meer natuur verdwijnt, hoe kwetsbaarder de overige natuur is voor bijvoorbeeld bosbranden, insectenplagen of overstromingen. En juist de natuur kan ons beschermen tegen uitdroging of wateroverlast.” 

“Bomen bijvoorbeeld, kunnen regenwater afvoeren en opnemen en zo erosie tegengaan. Maar ze zorgen ook voor schaduw en verkoeling. Daarom is bomen planten ook zo’n effectief middel in de strijd tegen klimaatverandering. Aan de ene kant helpen ze bij klimaatadaptatie, waarbij we ons aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering. En aan de andere kant helpen ze bij klimaatmitigatie, omdat ze CO2 opnemen en zo verdere opwarming tegengaan.” 

4. Liever te droog of te nat?

“Liever geen van tweeën. Zowel extreme droogte als extreme neerslag stellen ons voor grote uitdagingen*. Kijk bijvoorbeeld naar de land- en tuinbouw, waar oogsten letterlijk in het water vallen of juist mislukken doordat er te lang géén regen valt. En mislukte oogsten hebben weer gevolgen voor de beschikbaarheid van ons voedsel.” 

Extreme neerslag en droogte maken het planten van nieuw bos niet makkelijker. Benieuwd hoe we daarmee omgaan? Lees onze blog over de uitdagingen bij het planten van een bos!

5. Wat wordt het weerbericht van de zomer 2024?

Lachend: “Dat kan ik niet met zekerheid voorspellen. In algemene zin is de verwachting voor de komende jaren dat de lente, herfst en winter in Nederland steeds warmer en natter worden. De lente en de zomer zijn wispelturiger. Soms zijn ze droger, zoals de afgelopen jaren. En soms zijn ze juist natter, zoals dit voorjaar. Verder is de kans op enorme (plaatselijke) piekbuien groter in de warme fase van het jaar. Op basis van die voorspellingen en experimentele berekeningen, zou je kunnen zeggen dat de zomer van 2024 warm wordt.” 

“Daarnaast is het water in de Atlantische Oceaan op dit moment warmer dan ooit gemeten, wat weer samenhangt met klimaatverandering. Daardoor zou het weer deze zomer wat wisselvalliger kunnen zijn. De oceaan is immers een bron van vocht, die voor storingen en buien kan zorgen. Met een beetje mazzel krijgen we dus geen last van ernstige droogte. Dat zou voor de natuur alleen maar goed zijn. Dus als ik het moet samenvatten, dan wordt het een wisselvalligere en warmere zomer dan gemiddeld. Maar dat is wel een gokje.” 

Plant een boom

Wil je verdere klimaatverandering tegengaan? Plant met ons mee! Omdat klimaatverandering een wereldwijd probleem is, planten we voor elke boom in Nederland ook een boom in het buitenland.