El Niño is terug: zo bereiden we onze projecten in Azië voor op extreem weer

Met de komst van El Niño krijgen grote delen van de wereld te maken met extreme droogte. Eén van de aangewezen ‘hotspots’ is Indonesië, waar wij twee bosprojecten steunen. Welke maatregelen nemen we op Borneo en Sulawesi om eventuele schade zoals bosbranden zoveel mogelijk te beperken?

El Niño is terug

Het weerfenomeen El Niño zorgt ervoor dat iedere twee tot zeven jaar het zeewater opwarmt langs de evenaar in de Stille Oceaan. In deze periode is de aarde warmer dan normaal. Dit leidt vaak tot recordtemperaturen en extreem weer.

De gevolgen van El Niño zijn over de hele wereld merkbaar. Waar bijvoorbeeld in het zuiden van de VS en Oost-Afrika meer regen valt, hebben delen van Zuid-Amerika, Australië en Azië juist last van extreme droogte.

Ook in onze bosprojecten op Borneo en het Indonesische eiland Sulawesi krijgen we waarschijnlijk met extreme weersomstandigheden te maken. Samen met onze projectpartners Stichting Masarang en Borneo Nature Foundation komen we daarom in actie!

Brandpreventie op Sulawesi

In ons project op Sulawesi vormen we eentonig grasland om tot tropisch regenwoud. We doen dit samen met onze projectpartner Stichting Masarang. Willie Smits, oprichter van Masarang, is de laatste weken met zijn team al druk bezig in het projectgebied. Niet alleen om boompjes te planten -nu het nog kan zolang het regent!-, maar vooral om voorbereidingen te treffen voor de komst van El Niño.

Daarbij is het de hoogste prioriteit om het risico op brand zoveel mogelijk te beperken. Willie: “De graslanden hier zijn echte brandhaarden. Als daar vuur ontstaat, werkt het als benzine en is er geen houden meer aan.”

Daarom legt het projectteam brandgangen aan in het gebied. Dit zijn stroken waar alle planten worden verwijderd, zodat de vlammenzee zich niet kan uitbreiden naar andere delen van het projectgebied. Ook worden er vijvers aangelegd als extra watervoorraad, waarmee branden snel uitgemaakt kunnen worden.

Verbod op ‘slash & burn’

Daarnaast heeft Masarang samen met de lokale autoriteiten en de politie preventiebijeenkomsten georganiseerd in de omliggende dorpen. Het is voor de lokale boeren gebruikelijk om velden die geschikt zijn voor landbouw in brand te steken, waardoor mineralen vrijkomen. Dit wordt ook wel ‘slash and burn’ genoemd.

Met de langdurige droogte in het vooruitzicht zijn die branden in een kurkdroog gebied moeilijk in bedwang te houden. Het resultaat van deze bijeenkomsten is dat er nu een brandverbod van kracht in de regio. Een mijlpaal!

Patrouilleteams op Borneo

Ondertussen op Borneo weet onze project partner Borneo Foundation maar al te goed welke gevolgen de combinatie van langdurige droogte en branden veroorzaakt.

Het herbebossingsproject dat we daar steunen is het gevolg van een enorme brand die in 2015 duizenden hectare moerasbos verwoestte. Na de brand zijn hier varens en grassen gaan woekeren, waardoor het moerasbos zich niet op eigen kracht kon herstellen. Ons project zorgt er met aanplant van de inheemse soorten voor dat dit herstel wel weer plaatsvindt.

Om nieuwe branden te voorkomen, heeft Borneo Foundation patrouilleteams opgeleid. Deze teams bestaan uit boswachters en bewoners uit de omgeving, die het gebied wekelijks controleren op opkomende bosbranden. Daarnaast is er blusapparatuur aangeschaft en zijn er waterputten gegraven die gebruikt kunnen worden wanneer vuur het gebied nadert.  

Natuurlijke weerbaarheid van bos vergroten

Een andere maatregel die we nemen op Borneo is het vernatten van het gebied. Droge veengrond kan wekenlang branden. Maar door het gebied nat te houden wordt de kans dat het vuur zich ondergronds verspreidt verminderd. Dat doen we door dammen aan te leggen die voorkomen dat water het gebied uitstroomt. “Zo vergroten we de natuurlijke weerbaarheid van het bos”, zegt Samantha Salt van Borneo Nature Foundation.

Tijdelijke stop van nieuwe aanplant

Op Sulawesi wordt er ondertussen nog volop geplant. Dit is hét seizoen: in onze kwekerij staan tienduizenden zaailingen te wachten tot ze de grond in gaan. “Maar de regen kan abrupt stoppen”, zegt Willie Smits. “Sommige onderzoekers voorspellen zelfs dat er één jaar lang geen druppel zal vallen.”

Als het volgende week inderdaad stopt met regenen, zal het projectteam de rest van de boompjes in de kwekerij houden. Masarang wil niet riskeren dat een groot deel van de aanplant doodgaat door de droogte.

Mocht zo’n besluit vallen, dan staan wij daar als Trees for All achter. Voor ons staat kwaliteit boven kwantiteit. Bovendien werken zowel Masarang als Borneo Foundation al tientallen jaren in de projectgebieden. Zij weten dus als geen ander wat droogte en brand met een bos kunnen doen.