Voedselbos Natuurlijk Berghof groeit en bloeit: resultaten 2023-2024

In het Limburgse Wijlre steunen we sinds 2022 de aanplant van een nieuw voedselbos, Natuurlijk Berghof. Met Natuurlijk Berghof verwezenlijken vijf lokale ondernemers hun droom: een voedselbos dat lokaal voedsel oplevert, voor een gezond ecosysteem zorgt én mensen inspireert goed met de planeet om te gaan. Afgelopen zomer gingen we langs om te kijken hoe het voedselbos erbij staat!

Een duurzame voedselketen in Limburg

Bovenop de heuvels in Zuid-Limburg ligt negen hectare voormalige landbouwgrond. Op deze graslanden graasde vroeger vee en er werd mais verbouwd. Dat betekent dat er jarenlang veel kunstmest is gebruikt, wat de bodem geen goed heeft gedaan. De vijf jonge ondernemers van de organisatie Natuurlijk Berghof blazen de grond nieuw leven in door hier een voedselbos te ontwikkelen!

Dankzij de bijdrage van Vandebron helpen we Natuurlijk Berghof met de aanplant van 8.840 bomen en struiken, die straks fruit, bessen en noten zullen opleveren. Naast een lokale voedselproductie dragen de bomen en struiken bij aan een gezonde bodem. Daar zullen allerlei planten, dieren en schimmels baat bij hebben.

Bovendien gaat het voedselbos erosie tegen. In 2021 werd op een pijnlijke manier duidelijk hoe essentieel dat is. Toen werden de gemeenten Valkenburg en Gulpen-Wittem getroffen door hevige overstromingen.

Een ander voordeel is dat het voedselbos bestaande natuur met elkaar zal verbinden. Natuurlijk Berghof grenst namelijk aan het Geuldal, een prachtig Natura 2000-gebied in Limburg. Met de aanplant van nieuwe bomen en struiken zorgen we voor één groot natuurgebied, waar allerlei flora en fauna op afkomt!

Hoe gaat het met het voedselbos?

Tijdens de winter van 2022-2023 is de aanplant van het voedselbos gestart. Toen zijn de windsingels geplant aan de rand van het voedselbos. Deze hagen beschermen het voedselbos tegen de wind en trekken allerlei insecten aan. In de windsingels staan inheemse boomsoorten, zoals elzen en wilgen. Deze aanplant groeit heel goed en sommige bomen zijn al bijna twee meter hoog!

Een van de windsingels in voedselbos Natuurlijk Berghof, vlak na de aanplant in 2023

De windsingel tijdens het veldbezoek in de zomer van 2024

Samenwerken met de natuur

De tweede stap van het voedselbos is het creëren van een geschikt ecosysteem. Hiervoor zijn er al zoʼn 5.000 bomen geplant, die zowel boven als onder de grond hun werk doen. Hiervoor is gekozen voor ʻpioniersoortenʼ als de berk, populier, esdoorn en sporkehout. Deze boomsoorten groeien erg hard, waardoor ze snel voor beschutting en schaduw zorgen voor de aanplant eromheen.

Ook verbeteren de bomen de waterhuishouding en de vruchtbaarheid van de bodem. Op deze manier ontstaan er gunstige omstandigheden voor de voedselproducerende bomen en struiken, zodat zij straks volop kunnen groeien en heerlijk voedsel opleveren! Ondanks de extreme natte winter en nat voorjaar zijn de meeste pioniersoorten goed aangeslagen en is de uitval minimaal.

Het perceel wordt niet volledig volgeplant, maar er wordt ook ruimte overgelaten voor natuurlijke regeneratie. Dit is wanneer er natuur spontaan opkomt, bijvoorbeeld dankzij zaden uit de omgeving. Zo werken de voedselbosbouwers samen met de natuur voor een duurzame voedselproductie.

Een explosie aan smaken

Afgewisseld met de pioniersbomen zijn er al een aantal productiesoorten geplant, zoals sezchuanpeper en bramen. Zo ontstaan er verschillende lagen in het voedselbos, net zoals in een natuurlijk bos. De aankomende tijd planten de voedselbosboeren nog tientallen soorten fruitbomen, notenbomen en bessenstruiken. Zo kunnen ze straks in elk seizoen onder meer perziken, appels, peren, pruimen, walnoten, hazelnoten en allerlei soorten bessen oogsten.

Zorgvuldig onderhoud

Nadat de bomen zijn geplant, wordt het voedselbos goed onderhouden. Rondom de bomen en struiken zaait Natuurlijk Berghof verschillende bloemen- en zadenmengsels. De bloemen en kruiden trekken niet alleen insecten aan, maar beschermen ook de jonge aanplant tegen vraatschade. Met name reeën en hazen, die graag knabbelen aan de jonge bomen en struiken, kunnen niet tussen deze dichte begroeiing door en zien de bomen minder goed.

Tussen de verschillende rijen maaien de voedselbosbouwers het gras, zodat ze straks makkelijk kunnen oogsten. Ook wordt er een irrigatiesysteem aangelegd, zodat het voedselbos in droge periodes voldoende water heeft. Verder laten de voedselbosboeren vooral de natuur haar gang gaan.

Biodiversiteitsonderzoek door Duitse studenten

Natuurlijk Berghof wil niet alleen duurzame voedselproductie realiseren, maar ook aantonen dat een voedselbos goed is voor de natuur. Samen met 50 studenten van de Universiteit van Aachen onderzoeken ze elke vijf jaar de biodiversiteit en bodemkwaliteit. Ze nemen bijvoorbeeld grondmonsters, tellen spontaan opgekomen vegetatie en beluisteren audio-opnames van vogels om de toename in biodiversiteit aantoonbaar te maken.

En goed nieuws: de voedselbosbouwers hebben nu al verschillende dieren gespot, zoals woelmuizen, dassen, reeën en hazen. De natuur komt dus nu al tot leven!

Het voedselbos groeit en bloeit: Natuurlijk Berghof door de jaren heen

Duurzame, korte voedselketen

De komende twee jaar gaat Natuurlijk Berghof contact zoeken met lokale bedrijven zoals restaurants, cateringbedrijven en brouwerijen om hun duurzame voedsel aan te bieden. Zo willen ze hun doel bereiken om voor 2035 een landbouwsysteem te ontwikkelen met verschillende meerjarige gewassen, dat zowel goed is voor de natuur, de samenleving als voor de boer.