Het probleem achter overconsumptie (+ tips om bewust te consumeren)

Ook dit jaar maakt Trees for All een statement tegen Black Friday: de dag waarop extreme kortingen ons om de oren vliegen. Al die verleidelijke deals zorgen voor onnodig veel overconsumptie. En dat heeft een flinke, negatieve impact op de aarde. Hoe zit dat precies? En wat kun je doen om hier bewust(er) mee om te gaan?

De impact die je niet ziet 

Laten we voorop stellen: nieuwe spullen kopen is niet per definitie fout. Een jas, schoenen of een nieuwe wasmachine: we kunnen lastig zonder. Het wordt alleen anders wanneer we kopen om het kopen, zonder dat we per se iets nieuws nodig hebben. En juist dát gedrag wordt aangemoedigd tijdens Black Friday.

De torenhoge kortingen zorgen voor overconsumptie en impulsaankopen. Want ach, die ene trui kan er toch best bij? Toch zijn het juist onze spullen die negatieve gevolgen hebben voor de planeet. Volgens Babette Porcelijn, schrijfster van het boek De Verborgen Impact, zorgt het maken en transporteren van spullen voor de meeste negatieve impact. En dat is nou net dat deel dat we niet zien als we die smartphone of trui in handen hebben.

Het verbruik van grondstoffen 

Zo zijn er grondstoffen nodig voor het maken van al die kleding, laptops of make-upartikelen. Neem bijvoorbeeld een katoenen T-shirt. Voor de productie van katoen is veel land nodig. Dat betekent dat bossen worden gekapt om katoen te verbouwen en er natuur verdwijnt. Bovendien is voor de productie van één katoenen T-shirt 2.700 liter water nodig (Bron: Europees Parlement). Daar kan één persoon 2,5 jaar lang van drinken!

Een ander voorbeeld is de productie van plastic. Deze kunststof wordt gemaakt van aardolie, die uit de grond moet worden geboord. Ook synthetische stoffen, zoals polyester, nylon en acryl worden gemaakt van aardolie. Kortom: hoe meer we kopen, hoe meer er geproduceerd moet worden. En hoe sneller grondstoffen dus op raken.

Onnodig veel vervuiling

Onze aankopen zorgen voor vervuiling van de lucht, het water en de bodem. Dit gebeurt vaak tijdens het productieproces. Zo zitten er in een laptop materialen verwerkt, zoals koper en goud. En juist de mijnbouw van koper en goud is erg vervuilend. Er komen veel gifstoffen bij vrij, die terechtkomen in de lucht en in het water (bron: De Verborgen Impact).

In de textielindustrie worden veel pesticiden en chemicaliën gebruikt. Bijvoorbeeld om kleding zachter te maken of kleur te geven. Via fabrieken komen deze pesticiden en chemicaliën in ons water terecht. En zelfs als we synthetische kleding wassen, komen er plastic deeltjes los van de stof. Volgens IUCN is 35% van de primaire microplastics in het milieu afkomstig van gewassen synthetische kleding.

CO2-uitstoot

Dan is er nog de CO2-uitstoot die vrijkomt bij het maken van jouw spullen. Producenten gebruiken vaak grondstoffen en onderdelen van over de hele wereld. Al die schepen, vrachtwagens en andere transportmiddelen zorgen voor CO2-uitstoot. Ook tijdens de productieprocessen zelf komen broeikasgassen vrij. Bijvoorbeeld bij het winnen van grondstoffen of tijdens het werk in fabrieken. En wat dacht je van al die vrachtwagens en busjes die jouw bestellingen vervoeren?

Ook online shoppen heeft effect op de CO2-uitstoot. Het bedrijf Zifera analyseert websites en kwam tot de volgende conclusie. Een website stoot voor elk paginabezoek gemiddeld 0,5 gram CO2 uit. Voor een webwinkel met 100.000 paginabezoeken per maand betekent dit een uitstoot van 600 kilo CO2 per jaar. Dat staat gelijk aan elf keer heen en weer vliegen tussen Amsterdam en Lissabon!

Afvalbergen

Bij het maken van spullen komt afval kijken. Niet alleen tijdens het productieproces zelf, maar ook wanneer je jouw spullen afdankt. Nederlanders kopen jaarlijks gemiddeld 46 kledingstukken. En ze gooien er 40 weg! Ook al scheid je jouw kleding netjes: een groot deel komt uiteindelijk op afvalbergen in Afrika terecht. Dat laat de documentaire De textielberg op een aangrijpende manier zien.

Retourpakketjes

Een ander probleem is het terugsturen van jouw (impuls)aankopen. Alleen al in Nederland sturen we maar liefst 40,6% van de fashionitems voor vrouwen weer terug, blijkt uit onderzoek van thuiswinkel.org. Bij vervoersmiddelen en accessoires is dit zo’n 10% en bij elektronica ongeveer 9%.

Vervolgens is het voor webshops soms goedkoper om geretourneerde of onverkochte artikelen te vernietigen dan ze opnieuw in distributie te brengen. Elk jaar vernietigen detailhandelaars in Europa voor miljarden euro’s aan bruikbare goederen, zoals kleren en elektronica, zocht Radar uit.

De oplossing? Bewuster consumeren

Het produceren van spullen zal altijd een negatieve impact hebben op de aarde. Gelukkig zijn er steeds meer merken en winkels (waaronder veel van onze partners!) die zich inzetten voor een duurzame productieketen met zo min mogelijk impact op de aarde.

Ook als consument kun je heel concreet jouw voetafdruk op de aarde verkleinen. Namelijk door bewust te consumeren. Gebruik bijvoorbeeld de Piraminder, een initiatief van de Transformisten:

1. Gebruik wat je al hebt

Niets nieuws kopen is het meest duurzaam. Gebruik daarom de spullen die je al hebt en vraag jezelf af of het echt nodig is iets nieuws te kopen. En dus niet omdat dat paar schoenen nu extra scherp geprijsd is.

2. Repareer je spullen

Een kapotte rits, lekke fietsband of versleten schoenzool: mogelijk kunnen je spullen nog prima een ronde mee! Er is altijd wel een fietsenmaker, kledingmaker of schoenmaker in de buurt. En voor het repareren van elektronica zijn er in heel Nederland zogenaamde Repair Cafes te vinden. 

3. Deel, leen of ruil

Die heggenschaar of galajurk heb je niet dagelijks nodig. Kortom, dit zijn typische spullen die je net zo goed kunt lenen! Ook zijn er talloze platforms waar je voorwerpen met anderen kunt delen: van auto’s en campers tot boeken en elektrische apparaten. Of ga voor een kledingruil- of speelgoedruilactie!

4. Koop tweedehands

Het is altijd duurzamer om spullen te kopen die al in omloop zijn dan ze nieuw te kopen. Dus heb je iets nieuws nodig, denk je? Ga dan eerst eens langs bij kringlopen zoals Het Goed of tweedehands winkels zoals Reshare Store. Of neem een kijkje op Marktplaats of Vinted.

5. Maak het zelf

Zelf meubels of kleding maken is niet voor iedereen weggelegd, maar misschien is er iemand in je omgeving die dit wel kan! Ook leuk: van oude kledingstukken een nieuw item maken.

6. Koop bewust

Besluit je toch iets nieuws te kopen? Kies dan bewust en ga voor kwaliteit. Koop bijvoorbeeld bij duurzame merken of winkels en geef de voorkeur aan lokaal gemaakte spullen. Gebruik voor je kleding bijvoorbeeld de Keurmerkenwijzer van Milieu Centraal.

Sluit je aan bij Green Friday!

Wil je ook een statement laten horen tegen Black Friday? Sluit je dan aan bij de Green Friday beweging van Trees for All. Samen laten we Black Friday deals links leggen en doen we juist iets terug voor de aarde.