Sterrenbos in ere hersteld op Landgoed Zuylestein: resultaten 2024-2025

Na een verwoestende valwind in 2021 is het sterrenbos van Landgoed Zuylestein weer hersteld, nu sterker dan ooit. Trees for All en stichting Twickel werkten de afgelopen jaren hard aan het herstel van dit bijzondere monumentale bos in Leersum. Dankzij de steun van onze partner Hotels for Trees staan de laatste bomen in de grond. Hoe gaat het nu met het vernieuwde bos?

Noodweer richt ravage aan op Landgoed Zuylestein

Misschien kun je het je nog herinneren: in juni 2021 trok er zwaar noodweer over Nederland. Een valwind vernielde in korte tijd een groot deel van het sterrenbos op Landgoed Zuylestein in Leersum. Een harde klap, want het sterrenbos was al in 18^e eeuw aangelegd.

Met steun van Hotels for Trees konden we aan de slag om dit monumentale bos te herstellen. In totaal zijn de afgelopen drie jaar 11.500 bomen en struiken geplant verspreid over het landgoed, dat wordt beheerd door stichting Twickel.

Omgewaaide bomen en schade aan het bos na de valwind in 2021

Een sterrenbos herstellen: zo pakken we dat aan

Een sterrenbos is een bijzonder ontwerp van een bos waarbij verschillende lanen vanuit één middelpunt naar de uiteinden lopen en zo een ster vormen. Om dit historische patroon te herstellen, zijn er 617 koningslindes aangeplant in lanen. Deze bomen vormen straks niet alleen de ruggengraat van het sterrenbos, maar bieden ook leefruimte aan vleermuizen, paddenstoelen en mossen.

Daarnaast zijn de verloren bosvakken opnieuw beplant met inheemse soorten die goed passen bij de omgeving, zoals beuk, gewone esdoorn, fladderiep, winterlinde, zomereik, hazelaar, tamme kastanje, haagbeuk, lijsterbes en Europese vogelkers. Zo ontstaat een gevarieerd en toekomstbestendig bos.

Bij het planten van de koningslindes is er ook een bewateringssysteem aangelegd voor langere droge periodes, die steeds vaker voor gaan komen door de gevolgen van klimaatverandering

Een gemengd bos is namelijk veel sterker dan bossen die maar uit één of enkele soorten bestaan. Krijgt één soort het zwaar? Dan houden de overige boomsoorten het bos overeind. Een gemengd loofbos is bovendien minder gevoelig voor bosbranden, houdt (grond)water beter vast en verrijkt de bodem.

Ook is het hakhoutbos hersteld, dat typerend is voor Landgoed Zuylestein. Deze vorm van bosbeheer is eeuwenlang gebruikt om hout te oogsten. Door takhout op de juiste manier te oogsten, ontstaat meer licht en ruimte voor jonge begroeiing. Het hakhout krijgt vervolgens een duurzame bestemming. In dit geval wordt het gebruikt als hekwerk of palen voor in de moestuin van het landgoed.

Zo gaat het nu met de bomen

Langs de lanen zijn er 617 koningslindes geplant, waarbij de bodem is verrijkt en een bewateringssysteem met eigen grondwaterpomp is aangelegd. Hierdoor staan de jonge bomen er supergoed bij en doorstaan ze de droge zomer. Stichting Twickel verzorgt het onderhoud door snoeiwerk en het witten van stammen om hittestress te voorkomen.

Samen met enthousiaste partners van Hotels for Trees plantten we tijdens een plantdag honderden bomen en struiken in de bosvakken tussen de laanbomen. Ook deze bomen staan er heel goed bij en komen nu boven onkruid uit. Om vraat door reeën tegen te gaan, zijn stammen ingewreven met schapenwol – een natuurlijke en effectieve bescherming. Dankzij deze aanpak is de uitval minimaal gebleven.

Bovendien zijn er 5.000 bomen en struiken aangeplant met een innovatieve plantgabel. Deze methode voorkomt dat de bodem en al het leven in de bodem verstoord wordt. Dankzij deze plantmethode was de uitval minder dan 1%.

Het herstelde sterrenbos in augustus 2025 (Foto’s: Trudelies de Graaf)

Goed voor de biodiversiteit

We hebben bewust voor inheemse en streekeigen boomsoorten gekozen. Hoe meer verschillende soorten, hoe meer planten en dieren zich thuis zullen voelen in deze bossen, zoals vossen, reeën en dassen.

De laanbomen zijn bijvoorbeeld lindes, die uitbundig bloeien met geurende bloemen en geven daarmee lang nectar voor insecten af. De linde is in het verleden vrijwel verdwenen op Utrechtse heuvelrug. Hiermee brengen we dus een soort terug die vroeger veel meer voorkwam in het landschap.

En dat werpt z’n eerste vruchten af. Er zijn al bijzondere dieren gezien op het landgoed, zoals de das, wolf, kamsalamander, zwarte specht, wielewaal, putters en draaihals. Ook is er staand dood hout bewaard gebleven. Dood hout in het bos is heel nuttig en is een thuis voor allerlei insecten en andere dieren.

Een hoogtepunt was de ontdekking van een kamsalamander tijdens de amfibieënpilot van CropMix in samenwerking met RAVON. Deze zeldzame soort staat op de Rode Lijst en is beschermd onder de Omgevingswet. Het feit dat hij zich hier vestigt, laat zien dat het herstelde bos en het omliggende landschap nu al een waardevolle leefomgeving bieden.