Zo gaat het met onze voedselbossen

Van Flevoland tot Zuid-Limburg: sinds 2021 steunt Trees for All de aanleg van voedselbossen in Nederland. Dat doen we samen met lokale voedselbosboeren en Stichting Voedselbosbouw Nederland. Tijdens het plantseizoen in de winter van 2021-2022 gingen duizenden boompjes de grond in. Hoe gaat het daar nu mee? Tijd voor een update!

Voor we je meer vertellen, is het goed om te weten dat een voedselbos zo’n vijf tot zeven jaar nodig heeft om zich te ontwikkelen naar een stabiele fase. Pas dan kunnen de boeren hun producten oogsten. Op dit moment wordt er dus nog (bijna) geen voedsel geoogst in onze voedselbossen. Maar dat neemt niet weg dat er ondertussen een heleboel gebeurt in de bossen!

De voedselbosboeren waarmee wij samenwerken, houden ons met rapportages op de hoogte over de aanplant. Vanuit de verschillende hoeken in het land hebben we positieve berichten gekregen.

Ga snel naar:

• Voedselbos Lubosch Land (Zuid-Limburg)
• Voedselbos HEI 15 (Zuid-Limburg)
• Voedselbos Baarle-Nassau (Noord-Brabant)
• Voedselbos Beheerlyckheid (Zeeland)

Voedselbos Lubosch Land in Ransdaal (Zuid-Limburg)

In het Limburgse Ransdaal heeft de familie Nieboer een voormalige melkveehouderij overgenomen. De familie zet hier een duurzame agrarische onderneming op, waar het voedselbos onderdeel van is.

Wisselende omstandigheden

In de winter van 2021-2022 zijn bijna 6.000 bomen en struiken aangeplant. Die zijn de afgelopen maanden flink op de proef gesteld. Periodes met zware regen, stormen, droogte, kou en zon wisselden elkaar af. Gelukkig heeft de aanplant zich niet uit het veld laten slaan. Eind maart kwamen de eerste knoppen en prille blaadjes tevoorschijn. En begin mei bleek naar schatting 80% van de aanplant goed aangeslagen!  

Voedselbos Lubosch Land zit nog in de eerste ontwikkelfase. Om de jaren tot oogst te overbruggen, is de familie Nieboer een biologische tuinderij, winkel en educatieruimte gestart. Deze vind je in de voormalige (koeien)stal op hun terrein. De winkel trekt nu al veel belangstellenden. Zo heeft de familie alvast de mogelijkheid een klantenkring op te bouwen voor als het eerste voedsel straks wordt geoogst.

Dierenwereld tot leven

Ondertussen reageert de dierenwereld verheugd op de nieuwe aanplant. Het bodemleven is toegenomen en de initiatiefnemers hebben al diverse bijzondere vogels gespot. Denk aan de torenvalk, groene specht, roek, geelgors, zwarte roodstaart en zwartkop. Ook veldmuizen, dassen, reeën, vossen, mollen en diverse spinnen, kevers, vlinders en insecten komen op het bos af. De biodiversiteit komt hier flink tot leven!

Ondanks de droogte in maart en april 2022 is de bodem in het voedselbos nog goed vochtig. Wel lijkt de afwisseling van (extreme) droge en natte perioden een patroon te worden. Een voedselbos moet hier goed mee om kunnen gaan. Maar als extra buffer heeft de familie Nieboer de voormalige mestkelder omgetoverd tot regenwateropvang. Hier komt het regenwater van de daken en parkeerplaatsen terecht.

Vanuit Trees for All zijn we trots om te zien dat er met zoveel passie, kennis en kunde gewerkt wordt aan de ontwikkeling van dit voedselbos. Op naar het tweede voedselbos in Limburg!

Voedselbos HEI 15 in Sint Geertruid (Zuid-Limburg)

In Zuid-Limburg hebben Stefan en Julie Lemlijn het roer van een voormalig boerenbedrijf omgegooid. Voorheen lag de focus vooral op veehouderij en fruitteelt. Stefan en Julie kiezen voor een duurzame boerenonderneming met een voedselbos, overnachtingsmogelijkheden en architectuur. En dit alles op een natuurvriendelijke manier.

Naast het voedselbos komen er op de landerijen een hoogstamboomgaard en kruidenrijke weiden voor kippen, varkens en runderen. Ook waterpoelen, meidoornhagen, een eikenbos en een elzensingel krijgen een plek op het terrein.

In het najaar van 2021 zijn de initiatiefnemers gestart met de aanplant van het voedselbos. Ze zijn begonnen met de aanleg van de windsingels en de omranding van het bos. Onder andere de ruwe berk, zwarte populier, fladderiep, robinia, roos en berk gingen de grond in.

En goed nieuws: 90% van de aanplant is aangeslagen! De overige 10% heeft het helaas niet gered vanwege de droogte. Maar gelukkig is er meer positief nieuws. Stefan en Julie zien namelijk al meer variatie in de hoeveelheid kruidenrijke grassen op hun terrein, als gevolg van de aanplant.

Ook de plantdagen die ze organiseerden, waren drukbezocht door gasten van de B&B. Daarnaast zijn lokale inwoners al geïnteresseerd in het nieuwe voedselbos. Het regionale bedrijf MosaMeat heeft zelfs een extra plantdag aan de agenda toegevoegd. Kortom, hier wordt hard gewerkt aan meer bewustwording rondom duurzame voedselproductie. Daar kunnen we erg trots op zijn!

Voedselbos Baarle-Nassau (Noord-Brabant)

In het Brabantse Baarle-Nassau heeft het Groen Ontwikkelfonds Brabant (GOB) een voormalige koeienweide van 6 hectare beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van een voedselbos. Initiatiefnemer Nicolaas Geijer diende hiervoor een plan in en mocht aan de slag.

5.000 bomen en struiken

Het team van Nicolaas heeft afgelopen winter bijna 5.000 bomen, planten en struiken geplant. Een deel hiervan dient als windhaag om het voedselbos te beschermen. Ook dragen de bomen een steentje bij aan een gezonde bodem voor de overige planten en struiken die straks in het voedselbos groeien.

De eerste voedselproducerende planten en bomen staan ook al in de aarde. Denk aan rabarber, bessenstruiken, fruitbomen en notenbomen. Het team van Nicolaas beschermt de jonge boompjes tegen hongerige reeën met boombeschermers en mulch (stug gras met houtsnippers). En al die inzet heeft effect: de aanplant doet het uitstekend! Bijna alle boompjes zijn uitgelopen en groeien goed. De uitval is zelfs minder dan 5%.

Toename van de biodiversiteit

Ondertussen ontwikkelt het landschap zich tot een ruig geheel van allerlei kruiden. Een heel verschil met de monotone grasmat die er twee jaar geleden nog lag. Dankzij de kruidenlaag is de bodem voorgoed bedekt met organisch materiaal, wat de groei van al het groen ten goede komt. De jonge boompjes trekken zelfs al insecten aan, zoals rupsen en elzenhaantjes (kevertjes). Het zal niet lang duren voordat daar de eerste vogels op af komen!

De eerste oogst

In Baarle-Nassau is zelfs al een beetje voedsel geoogst. De jonge scheuten van de duivelswandelstok (Aralia elata) smaken volgens Nicolaas heerlijk als je ze roerbakt met sojasaus. Verder groeien de eerste vruchten volop en staan veel fruitbomen in bloei.

Wij kijken nu al uit naar het moment waarop we onze tanden in een fris appeltje kunnen zetten. Maar voor het zover is, schuiven we eerst nog een provincie op.

Voedselbos Beheerlyckheid, Brouwershaven (Zeeland)

In Zeeland heeft een groep lokale ondernemers hun krachten gebundeld om een kale akker om te vormen naar een divers voedselbos. Zo dragen ze hun steentje bij aan lokale duurzaamheid en klimaatverbetering.

Het afgelopen jaar zijn meer dan 9.000 bomen geplant in voedselbos Beheerlyckheid. Naast dit oogstbos leggen de initiatiefnemers ook een kruidenbos aan, waar bijvoorbeeld tijm, salie en munt worden verbouwd. Daarnaast vormt 1,3 hectare een educatief inspiratiebos waar bezoekers meer kunnen leren over de natuur.

Marters en paardenbloemen

Van alle bomen die geplant zijn, is maar liefst 90% aangeslagen! En nog meer goed nieuws: de biodiversiteit op de projectlocatie is toegenomen, merken de initiatiefnemers. Door de aanplant leven ook andere andere soorten bomen, planten, struiken en kruiden in het gebied op.

Verder is de variatie aan insecten, vogels en kleine zoogdieren zoals hazen en reeën verbeterd. Zelfs de allereerste bosbewoner is gezien: een marter! En er is ook al een klein beetje geoogst: van de paardenbloemen in het gebied hebben de voedselbosbouwers siroop gemaakt.

Bewustwording

Het team van Beheerlyckheid heeft al meerdere rondleidingen gegeven aan scholieren, politici en nieuwsgierige boeren uit de omgeving. Dit draagt bij aan bewustwording rondom duurzame landbouw. Die bewustwording vinden we bij Trees for All erg belangrijk. Dat is namelijk hét startpunt om met z’n allen verder te werken aan een groene en gezonde wereld!

Plant een boompje mee

Wil je ook een bijdrage leveren aan voedselbossen in Nederland? Op onze projectpagina vind je een overzicht van de verschillende voedselbossen die je kunt steunen.