Projectupdate: hoe gaat het met de bomen in Oeganda?

Op projectbezoek in Kibale National Park

In februari waren we op projectbezoek in ons herbebossingsproject in Kibale National Park in Oeganda. Dankzij onze donateurs dragen we sinds 2019 bij aan het herstel van tropisch regenwoud. Inmiddels loopt het project op z’n eind: alle bomen staan in de grond! In dit reisverslag lees je hoe het nu met de bomen gaat.

Waarom we bomen planten in Oeganda

Kibale National Park is één van de meest diverse parken in Oost-Afrika met een rijk planten- en dierenleven. Je vindt er bijvoorbeeld 375 soorten vogels, 70 soorten zoogdieren en 13 verschillende apen, waaronder de bedreigde chimpansee.

Helaas heeft (illegale) landbouw in het park geleid tot ontbossing en zware degradatie van het land. Hierdoor is een groot deel van Kibale overwoekerd door olifantsgras. Dit metershoge gras voorkomt dat er jonge bomen kunnen groeien en zorgt ervoor dat het gebied extra vatbaar is voor bosbranden.

Trees for All zet zich sinds 2019 in om het zuidelijke deel van Kibale NP te herbebossen. Dat doen we samen met onze partners Face the Future en Uganda Wildlife Authority. En met succes, want het gaat goed met onze bomen!

270.000 nieuwe bomen geplant

Donateurs van Trees for All konden via dit project hun CO2-uitstoot compenseren via gecertificeerde credits. Daarnaast hebben we dankzij hun donaties de aanplant van 108 hectare bos gefinancierd. In totaal zijn er 270.000 bomen aangeplant op vier verschillende percelen. Hiervan heeft 75-92% van de bomen het overleefd. Een goede score, met oog op bosontwikkeling!

Tijdens ons veldbezoek was het soms even zoeken naar de boompjes tussen het hoge olifantsgras. Het gras wordt bewust nog even hoog gelaten tot aan het einde van het droogseizoen om uitdroging van de bomen te voorkomen. De rest van het jaar wordt dit gras gekapt, zodat de bomen ongestoord kunnen groeien. En dat gaat goed: de snelgroeiende Bridelia bomen die geplant zijn in 2019 zijn al enkele meters hoog en de Warbugia’s rond de halve meter. Zij zullen over een paar jaar de lucht in schieten zodra er een bosklimaat is.

De natuur keert terug

Onze aanplant is onderdeel van een groter herbebossingsproject: in totaal is er 4.524 hectare grond in Kibaleherbebost. Daarnaast is 2.593 hectare bos hersteld door natuurlijke regeneratie. Dat zijn bomen die niet zijn aangeplant, maar die op spontane wijze zijn opgekomen dankzij de zaden van oudere bomen. Hierdoor ontstaat er weer een divers bos.

Op de percelen die 20 tot 25 jaar geleden zijn aangeplant, zijn inmiddels al 36 boomsoorten gevonden die niet zijn aangeplant. Hier zijn de graslanden veranderd in een schitterend jong bos. Oftewel: de natuur vindt haar weg terug naar Kibale NP!

It’s not about planting trees, but growing trees

Er wordt op verschillende manieren voor de jonge bomen gezorgd door het team van Uganda Wildlife Authority en Face the Future:

• Vlak voordat de bomen geplant worden, wordt al het gras gemaaid, zodat de bomen beter kunnen groeien. Tot vijf jaar na de aanplant wordt het gras bijgehouden.
• De brandgangen rondom het park en tussen de percelen worden twee keer per jaar onderhouden. Dankzij deze brandgangen kan een mogelijke brand niet overslaan naar een volgend gebied.
• Vanuit een uitkijktoren wordt er gecontroleerd op branden. In het droogseizoen staan twee brandpreventieteams de hele dag klaar om snel een mogelijke brand te blussen.
• Invasieve plantsoorten, zoals de wisselbloem, eucalyptus en senna, worden verwijderd in het plantgebied. Zo kunnen ze de groei van de bomen niet belemmeren.

Olifanten tussen de gewassen

Naast het verzorgen van de bomen, wordt er ook veel aandacht besteed aan de samenwerking met omliggende gemeenschappen. Tijdens ons bezoek spraken we met twee gemeenschappen in Kakinga en Kyabakwerere over de uitdagingen die het project met zich meebrengt.

Zo grenzen de huizen en akkers van de lokale bevolking direct aan Kibale National Park. Als dieren het park verlaten, zoals olifanten, chimpansees en bavianen, kunnen ze voor schade aan de gewassen zorgen. Als oplossing heeft Uganda Wilflife Authority ‘olifantsgeulen’ rondom het park gegraven. De geulen zorgen ervoor dat olifanten het park niet meer uit kunnen. Daarnaast zijn er bijenkasten opgehangen om de olifanten op afstand te houden. En de honing levert extra inkomsten op voor de gemeenschap. Win-win!

Toegewijde medewerkers uit de lokale gemeenschap

Een mooie bijkomstigheid van dit project is dat het werk en inkomen oplevert voor de lokale bevolking. Er zijn veel lokale mensen in dienst om de bomen te planten en te verzorgen of om de olifantsgeulen en brandgangen te onderhouden. In het totale projectgebied gaat het om 200 à 500 banen, afhankelijk van de periode in het jaar.

Sommige medewerkers werken al tientallen jaren binnen het project, zoals Policarpo en Hamada. Ze zijn trots op wat er de afgelopen jaren is bereikt en zijn daardoor erg gemotiveerd om het werk voort te zetten.

Ook is er een gemeenschapsfonds opgezet. Hiermee kunnen dorpelingen financiering aanvragen voor een project waarvan de gehele gemeenschap profiteert. Dit fonds wordt gevuld door de verkoop van CO2-credits. Nu de aanplant bijna ten einde is, zal de werkgelegenheid geleidelijk afnemen. Met het gemeenschapsfonds profiteert de lokale bevolking ook in de toekomst van het project.

De eerste chimpanseenesten gespot

Naast mensen profiteren ook vele dieren van het project. Dankzij de aanplant worden de bossen van Kibale NP uitgebreid en creëren we een natuurlijke overgang tussen het park en de savanne van het Queen Elisabeth National Park. Zo krijgen de dieren meer aaneengesloten leefgebied.

En dat werpt z’n vruchten af: het team ziet een toename in het aantal olifanten, buffels, waterbokken, boszwijnen en duikers in het herbeboste gebied. Ook zijn de eerste chimpanseenesten gevonden in de bomen die in de jaren ’90 zijn geplant. Hopelijk kunnen wij over een aantal jaar ook de eerste chimpansees in “ons” bos verwelkomen!

Onze partners Uganda Wildlife Authority en Face the Future monitoren elk jaar het aantal diersoorten in het projectgebied. Ook wordt er onderzoek gedaan naar de ontwikkelingen in vlinderpopulaties gedurende het bosherstel en het aantal mestkevers in de plantgebieden. De mestkevers zijn een belangrijke indicator om de snelheid van bosherstel te beoordelen.

Een succesvolle samenwerking

Inmiddels is dit project volledig gefinancierd dankzij onze donateurs. Dank jullie wel! Tijdens ons bezoek hebben we met eigen ogen gezien hoe de eerdere aanplant al is uitgegroeid tot bomen van zo’n 20 meter hoog. Dit is het levende bewijs dat de aanpak van het project effectief is. De jarenlange ervaring van onze toegewijde projectpartners en de hulp van de lokale bevolking geeft het volle vertrouwen dat ook onze bomen snel zullen uitgroeien tot waardevolle en diverse bossen met echte woudreuzen.