Van akker naar natuurvriendelijk voedselbos Lust & Last: resultaten 2023-2024
17 september 2024
Samen met Stichting Voedselbosbouw Nederland en de familie Mijs vormen we een landbouwakker in Sommelsdijk om naar een voedselbos. In voedselbos Lust & Last groeien talloze planten, bomen en struiken die straks het heerlijkste voedsel produceren. Bovendien werken we aan een biodiverser landschap! Hoe staat het eetbare bos er nu bij?
0
bomen en struiken geplant
0
hectare voedselbos
0 − 0
plantseizoen
Van akker naar natuurvriendelijk voedselbos
In Sommelsdijk werkt de familie Mijs aan een nieuw voedselbos: Lust en Last. In dit voedselbos krijgen honderden bomen, struiken en planten die voedsel produceren een plek. Van rabarber en asperges tot appels en peren: over een aantal jaar kan hier volop worden geoogst!
De komende tijd maakt een voormalige akker van de boerderij plaats voor vijf hectare voedselbos. Daarnaast komt er een belevingsbos van een hectare, waar lokale bezoekers en schoolklassen meer kunnen leren over de natuur en duurzame voedselproductie. Ook krijgen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de mogelijkheid om in het voedselbos te werken.
Wat hebben we gedaan?
Dankzij een bijdrage van Vandebron hebben we de familie Mijs ondersteund bij de aanplant van 8.500 bomen en struiken in het voedselbos, verdeeld over drie plantseizoenen. Eerst zijn de hagen en windsingels geplant. Soorten als lijsterbes, zoete kers, zwarte els, hondsroos, wilde kardinaalsmuts en de gewone vogelkers houden straks de wind tegen. Daarna volgden de voedselproducerende soorten. Ondanks een extreem natte winter en nat voorjaar zijn alle bomen en struiken de grond ingegaan!
“Met het voedselbos willen we op een natuurvriendelijke manier lokaal voedsel produceren en de biodiversiteit op de akker weer terugbrengen.” – Familie Mijs
Hoe gaat het met de bomen?
Afgelopen winter hebben de voedselbosboeren samen met vrijwilligers onder andere braamboos, aalbes, vijg, perzik, abrikoos en Chinese Kwee geplant en oude rassen half- en hoogstam appel- en perenbomen. Naast al deze fruitbomen hebben veel notenbomen een plek in het voedselbos gekregen, hazelnoten, walnoten en pecannoten. In totaal zijn er afgelopen plantseizoen 1.715 bomen en struiken de grond in gegaan.
Voordat er werd geplant, is de grond van tevoren gespit en ingewerkt met champost, een krachtige bodemverbeteraar van aarde waarop champions worden gekweekt. Zo krijgen de noten- en fruitbomen een goede start!
En dat werpt z’n vruchten af. In de lente liep de temperatuur op en transformeerde het voedselbos van een winterlandschap naar een explosie van groen. “Het was geweldig om te zien hoe de bomen en struiken langzaam uit de winterslaap ontwaken. We zagen nieuwe knoppen en de eerste bloesem. Alles schoot uit de grond!” laat familie Mijs weten.
In de zomer stond de aanplant er over het algemeen heel goed bij. De eerste honingbessen zijn zelfs al geoogst! De amandelbomen die vorig jaar zijn geplant, geven al behoorlijk wat amandelen. Ook de walnootbomen zijn goed aangeslagen en hebben al noten.
Andere soorten zoals de olijfwilg blijken minder bestand tegen de natte grond. In de singels is veel bosplantsoen uitgevallen. Zo’n 450 struiken zijn inmiddels opnieuw geplant. Ook de duindoorn heeft het moeilijk en is voor 80% uitgevallen. Van de szechuan pepers heeft zo’n 20% het niet gered. Hiervan zijn zo’n 50 stuks vervangen.
Een beetje uitval hoort erbij
Bij het planten van nieuw bos is het normaal dat niet alle bomen overleven. Met onze projectpartners maken we van tevoren afspraken over het percentage uitval dat we binnen een project toestaan. Meestal ligt dit percentage tussen de 5 en 15%. Is de uitval door onvoorziene omstandigheden hoger? Dan worden er in het volgende plantseizoen nieuwe bomen geplant. Dit wordt ook wel inboeten genoemd. Zo zorgen we samen voor een goede start van het bos!
Zorgvuldig onderhoud
Nadat de bomen zijn geplant, is er nog veel te doen. Samen met vrijwilligers wordt het voedselbos zorgvuldig onderhouden. Zo worden er palen neergezet om de bomen te beschermen tegen de wind. Niet alleen de geplante bomen en struiken schieten uit de grond, maar ook alle soorten daaromheen, zoals distels. Om de bomen en planten vrij te houden van het overwoekerende onkruid wordt er gemaaid en de bodem bedekt met houtsnippers.
Ook worden er maatregelen genomen tegen vraatschade. Met name de hazen eten graag van jonge aanplant, waardoor deze het niet overleeft. Ook reeën weten het bos te vinden. Daarom worden de bomen in de eerste paar jaar met kokers beschermd.
Mocht het in de zomer extreem droog worden, dan is de familie Mijs goed voorbereid met een druppel-irrigatie systeem. Hiermee helpen ze de nieuwe aanplant een handje door in de eerste jaren te bewateren. Verder laten de voedselbosboeren in principe de natuur zoveel mogelijk haar gang gaan.
Jonge bomen en struiken worden met kokers beschermd tegen vraatschade door reeën en hazen
Het druppel-irrigatiesysteem in aanleg
Een boost voor de biodiversiteit
In het voedselbos staan straks tientallen eetbare plantensoorten, die samen met elkaar een ecosysteem vormen. Net als in een natuurlijk bos bestaat het voedselbos uit verschillende lagen, die van hoog naar laag lopen. In de hoogste kruinlagen groeien bijvoorbeeld kastanje- en walnotenbomen. De tweede laag bestaat uit fruitbomen, zoals appel en peer. Daarna volgen de derde laag met bessen, bramen, frambozen en de vierde laag met gewassen als asperges en rabarber. Tot slot vormt de kruidenlaag de laatste, onderste laag.
Dankzij deze diversiteit aan soorten wordt de grond vruchtbaarder, waardoor je ook op termijn meer voedsel krijgt. Bovendien zullen er zoogdieren, reptielen en amfibieën, tientallen soorten vogels en een grote rijkdom aan insecten op het voedselbos afkomen. Het voedselbos krijgt dus een veel grotere natuurwaarde dan de voormalige akker waarop monoculturen werden verbouwd.
De familie Mijs laat weten dat het aantal vlinders, insecten en amfibieën nu al enorm is toegenomen. Evenals de diversiteit van plantsoorten. Ook zijn er veel woelmuizen te vinden in het voedselbos. Geregeld staan de (witte) reigers op het land en zij smullen weer van deze muizen. De biodiversiteit in de polder komt dus tot leven!
Op weg naar een lokale voedselketen
Het duurt ongeveer drie tot zes jaar tot de opbrengst van voedselbos Lust en Last geoogst en gegeten kan worden. Tot die tijd is het voedselbos in volle ontwikkeling. Als het zover is, zal het voedselbos Lust en Last met de productie van walnoten, amandelen, hazelnoten, diverse soorten fruit en bessen en kruiden een bijdrage leveren in de lokale voedselvoorziening van de regio.
Verstegen Spices and Sauces gaat bijvoorbeeld szechuan pepers uit het voedselbos afnemen. En van de appels en peren gaat de familie Mijs hun eigen versgeperste sappen maken. Op naar een natuurvriendelijke voedselproductie!
Ondertussen hoopt de familie Mijs andere boeren en bedrijven die in transitie zijn te inspireren. Ze delen graag hun ervaring en informatie over het voedselbos met hun omgeving. Zo geven ze bijvoorbeeld rondleidingen en komen leerlingen van scholen uit de regio regelmatig helpen in het voedselbos.
Dankjewel!
Zonder de steun van onze donateurs was het niet gelukt om dit project mogelijk te maken. Daar willen we jullie enorm voor bedanken. Samen hebben we Nederland weer een beetje groener gemaakt. Tot volgend plantseizoen!