Voedselbos De Biesterhof versterkt de natuur: resultaten 2024-2025

Op een gezonde manier voedsel produceren én de natuur versterken. Dat is waar het om draait op boerderij De Biesterhof in Gelderland. Op deze plek, vlak bij Millingen aan de Rijn, groeien twee voedselbossen vol eetbare bomen en struiken.

Samen met vrijwilligers, de lokale gemeenschap en Trees for All planten voedselbosboeren Howard en Claudi de komende jaren duizenden bomen en struiken. Niet alleen om voedsel te oogsten, maar ook om te zorgen voor een levendige bodem, meer biodiversiteit en een gezond klimaat. Dankzij jullie donaties konden we bijdragen aan de aanplant van 7.250 bomen en struiken. Hoe staat het er nu voor? We namen een kijkje in het veld!

Regeneratief boeren: mét en vóór de natuur

Howard en Claudi begonnen in 2022 met De Biesterhof vanuit een duidelijke missie: voedsel verbouwen op een manier die de natuur versterkt in plaats van uitput. Op de boerderij vind je al een tuinderij, akkerbouw, fruit- en notenbomen, bessenstruiken en kruiden. Met de aanleg van twee voedselbossen zetten ze een volgende stap richting regeneratieve landbouw.

Dit is een vorm van landbouw die positief bijdraagt aan het herstellen en verbeteren van het bodemleven, de biodiversiteit, klimaatbestendigheid en voedselzekerheid. En die gezonde en vruchtbare bodem helpt boeren om op een duurzame manier voedsel te verbouwen.

Dat betekent geen kunstmest of pesticiden, maar alleen organische materialen. Geen ploeg, maar de bodem zoveel met rust laten. En geen monoculturen, maar zo veel mogelijk verschillende meerjarige gewassen. Winst voor mens, dier én natuur!

De voedselbosboeren betrekken ook actief de gemeenschap: vrijwilligers helpen mee en de opbrengst gaat naar Land van Ons en dorpen in de directe omgeving. Zo hopen ze mensen en voedsel dichterbij elkaar te brengen met een eerlijk verdienmodel.

Samen aan de slag: de voedselbosboeren kregen hulp van vrijwilligers en leerlingen van de Martinusschool uit Millingen tijdens de plantdagen

Hoe pakken we dit aan? 

De Biesterhof krijgt twee voedselbossen, samen tellen ze een oppervlakte van 5 hectare:

• Paradise Park wordt een belevingsbos waar bezoekers straks zelf hun voedsel kunnen plukken of meewerken. Ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen hier straks aan de slag.
  
• The Timp is gericht op productie van lokale producten, zoals gedroogd fruit en thee. Die worden vervolgens op de boerderij of in de buurt verkocht.

De aanplant gebeurt in verschillende fases. Eerst werden wind- en struweelhagen geplant. Dit zijn rijen langs de randen van het voedselbos met soorten als wilg, duindoorn, berk, meidoorn, linde, krentenboompje, kornoelje, iep en els. Deze soorten groeien snel, houden de wind tegen, bieden schuilplek voor vogels én trekken bestuivers aan. Daarna volgen productieve soorten. Tot nu zijn er al appelbomen, (nashi)peren, moerbeien, vlieren, pruimen, hazelaars en verschillende bessenstruiken geplant.

De bomen worden ondersteund met stokken en beschermd met kokers, schapenwol en natuurlijke mulch van stro, bladeren of grasmaaisel tegen droogte of wildvraat. Ook wordt het gras rondom de bomen gemaaid, zodat de groei van de bomen niet wordt belemmerd. Zo krijgt het jonge voedselbos de beste start!

De windsingels en enkele productiesoorten zijn al geplant, zoals appelbomen

Zo gaat het nu met de bomen

De meeste bomen staan er goed bij, maar het plantseizoen kende ook zijn uitdagingen. Door de natte winter kon er geen biologisch stro geoogst worden, waardoor er minder mulch (bodembedekker) beschikbaar was. En in het voorjaar werd het kurkdroog – een lastige combinatie voor jonge aanplant. Vooral kleinere bomen en planten die in grasrijke delen staan, hadden het zwaar.

Ook muizen maakten gangen onder jonge bomen in compostrijke grond, wat de uitdroging versnelde. Daardoor is er wat uitval, vooral bij zwarte en Italiaanse elzen. Gelukkig zijn bomen vaak veerkrachtig en zullen hopelijk volgend jaar opnieuw uitlopen. Mochten er toch te veel bomen het niet redden? Dan worden deze opnieuw geplant.

Gelukkig groeien de windsingels als een speer! Die komen na een paar jaar al boven ons uit tijdens het veldbezoek. Ook de pruimenbomen staan dit jaar voor het eerst in bloei.

De windsingels lopen goed uit en sommige struiken hebben zelfs al bessen (juli 2025)

Natuur keert terug: Europese otter gespot

Het voedselbos is nog niet af. Er worden nog veel bomen geplant en het zal nog een aantal jaren duren voordat het voedselbos op grote schaal fruit, noten en bessen oplevert. Maar in de tussentijd levert het voedselbos al volop winst voor de natuur.

De Biesterhof ligt namelijk vlakbij het Natura 2000-gebied de Gelderse Poort. Dankzij de nieuwe bomen en struiken kunnen dieren gemakkelijker verplaatsen van het ene naar het andere gebied. En dat is nu al zichtbaar.

Een team van Land van Ons, eigenaar van het perceel, monitort actief de biodiversiteit. Zo hebben zij de kleine parelmoervlinder al gespot. Daarnaast is ook de das, bunzing, patrijs, zeearend, zwaluw, kwartels, reeën en zelfs een Europese otter waargenomen. Ook broedt een torenvalk op het erf en zijn er jonge valken uitgevlogen.

Kortom, langzaamaan is er al een toename van biodiversiteit op de hele boerderij te zien, simpelweg door het anders te doen. Geen kunstmest of bestrijdingsmiddelen, kruidenmengsels inzaaien, poelen graven en uitsluitend inheemse struiken en bomen planten. Bovendien richten de voedselbosboeren 10% van het land in voor natuurontwikkeling.

Bossen in Nederland voor duurzame voedselproductie

Een voedselbos is een vorm van landbouw, maar dan gebaseerd op een bos. In een voedselbos groeien bomen, struiken en planten die voedsel produceren. Denk aan fruit, noten, groenten, paddenstoelen en eetbare bloemen. Afhankelijk van het seizoen levert een voedselbos het hele jaar door oogst op.

In een voedselbos gaan natuur en landbouw met elkaar hand in hand. Voedselbossen zijn dus een vorm van natuurinclusieve landbouw. Daarnaast dragen deze bossen bij aan een beter klimaat, het herstel van het leefgebied van talloze planten en dieren, én aan gezonde leefomstandigheden voor iedereen.

Daarom ondersteunt Trees for All voedselbosboeren graag bij de aanplant van hun voedselbos!