Van fijnspar tot wielewaal: het Dorpsbos Kolham komt weer tot leven

Na drie jaar hard werken is het zover: het Dorpsbos Kolham in Groningen is hersteld! Samen met de Vereniging Dorpsbelangen Kolham hebben we een verzwakt bos van zo’n 12,5 hectare omgevormd naar een levendig en sterk bos. Dankzij de steun van onze partner Vandebron konden we in totaal 73.353 bomen planten. En het resultaat mag er zijn: de jonge bomen doen het goed, dieren keren terug – en de zeldzame wielewaal heeft het bos zelfs als broedplek gekozen! 

Van monocultuur naar gevarieerd en biodivers bos

Vlakbij het Groningse dorp Kolham ligt een dorpsbos van 31 hectare, waar voorheen veel fijnsparren groeiden. De afgelopen jaren bleken deze bomen niet goed bestand tegen klimaatverandering: veel fijnsparren hebben de droge zomers en stormachtige dagen niet overleefd en moesten uit veiligheid worden gekapt.  

Gelukkig kwamen de inwoners van de gemeente Kolham en de Vereniging Dorpsbelangen Kolham in actie om het bos te herstellen. Met hulp van de Bosgroepen Noord en de provincie Groningen vormden ze het monotone bos om naar een divers bos met meerdere soorten bomen en struiken.  

Zo’n gevarieerd bos is namelijk een stuk beter bestand tegen de gevolgen van klimaatverandering, zoals droogte, ziektes en plagen. Krijgt één soort het in de toekomst toch zwaar? Dan houden de andere bomen en struiken het bosklimaat overeind en vullen eventuele opengevallen plekken op. 

Zo ontstaat er een sterk, gevarieerd en klimaatbestendig bos dat ook in de toekomst tegen een stootje kan. Bovendien trekt een divers bos allerlei planten en dieren aan, waardoor het bos weer gaat leven. 

Wat hebben we gedaan in Kolham? 

Afgelopen winter plantten de vrijwilligers de laatste 7.550 bomen. Voordat de ze de grond in gingen, zijn op de laatste stukken de dode fijnsparren verwijderd en is de bodem losgemaakt. Zo kunnen jonge bomen beter wortelen en kan regenwater de grond in trekken.  

Daarna plantten de vrijwilligers minstens 13 verschillende soorten bomen en struiken, waaronder de zomereik, haagbeuk, fladderiep, winterlinde, zoete kers, sleedoorn en zelfs zo’n 400 wilde appel- en perenbomen. 

Deze soorten horen van nature thuis in Groningen en zijn belangrijk voor de lokale biodiversiteit. Vogels, insecten en kleine zoogdieren vinden in zo’n gevarieerd bos hun voedsel, en genoeg ruimte om te schuilen en te nestelen.

Overigens zijn lang niet alle bomen gekapt. Bomen met veel ecologische waarde zijn blijven staan. Bovendien is een beetje dood hout juist welkom in het bos. Micro-organismen, zoals paddenstoelen en goede bacteriën, kunnen hier volop groeien. En die zorgen weer voor een gezonde bosbodem. 

De jonge bomen lopen goed uit (juni 2025)

Zo gaat het nu met de bomen

Ondanks het droge voorjaar, gaat het ontzettend goed met de jonge boompjes. Sterker nog, zo’n 95% van de bomen heeft het overleefd. Een geweldig resultaat! Ze groeien ontzettend hard: binnen twee jaar zijn sommige iepen al twee meter hoog. Overal zie je frisgroen blad en nieuwe scheuten. 

Ook aan de bescherming van de bomen is gedacht. Er is een omheining rond de bomen geplaatst om te voorkomen dat reeën van een jong boompje knabbelen. Zo krijgen de jonge bomen de beste start om uit te groeien tot volwassen bos. 

Zeldzame wielewaal gespot

Hoewel de bomen nog relatief klein zijn, komen er al verschillende vogels, insecten en kleine zoogdieren op het herstelde bos af. Vorig jaar werd er onder andere een paartje grauwe klauwieren gezien. 

Een wel heel bijzondere verschijning dit jaar is een broedende wielewaal. Deze felgekleurde zangvogel staat op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Je hoort hem eerder dan je hem ziet, met zijn kenmerkende roep hoog uit de boomtoppen. Dat de zeldzame wielewaal het Dorpsbos kiest als broedplek, is een teken dat het bos zich goed ontwikkeld! 

Odertussen monitort de Dorpsvereniging alle soorten die nog meer opduiken, zoals vleermuizen die ’s nachts boven het jonge bos jagen. 

Een bos voor mens en natuur

Niet alleen de natuur, maar ook de inwoners van Kolham maken dankbaar gebruik van het vernieuwde bos. Sinds het herstel zijn er drie extra wandelroutes aangelegd en is het bos populairder dan ooit. “We zien steeds meer wandelaars,” vertelt de Vereniging Dorpsbelangen Kolham trots. “Het is nu misschien wel het meest gevarieerde bos van Groningen.” 

Het bos is eigendom van Staatsbosbeheer, maar het beheer ligt in handen van de dorpsvereniging. De leden zorgen voor het onderhoud en houden een oogje in het zeil. Verder krijgt de natuur alle ruimte om zich op natuurlijke wijze te ontwikkelen. 

Ben je in de buurt? Trek je wandelschoenen aan en ontdek het herstelde bos zelf. En misschien hoor je wel de wielewaal zingen!

Waarom een gevarieerd bos zo belangrijk is

Trees for All zet zich in heel Nederland in voor het herstel van bestaand bos. In het verleden zijn in Nederland veel monoculturen aangeplant, die uit slechts één of enkele boomsoorten bestaan. Daardoor zijn deze bossen extra gevoelig voor de gevolgen van klimaatverandering, zoals droogte, ziektes of plagen. 

Daarom vormen we deze bossen om naar een bos met meerdere soorten inheemse bomen en struiken. Dit zijn soorten die van nature in een bepaald gebied thuishoren. Zo’n gevarieerd bos is veel sterker. Krijgt één soort het zwaar? Dan zijn er genoeg andere bomen om het bos in stand te houden. 

Bovendien trekt een gevarieerd bos allerlei verschillende planten en dieren aan die óók in het bos thuishoren, zoals vogels, insecten en andere bosdieren. Goed voor de biodiversiteit en voor een gezond en sterk bos dat nu én in de toekomst tegen een stootje kan!