Bosherstel: de uitdaging is niet óf het kan, maar hoe we het groot kunnen maken

Door Stef Röell
Directeur Projecten en Innovatie bij Trees for All

Op de klimaattop in Brazilië (COP30) staan dit jaar tropische bossen centraal. Terecht, want zonder bossen zijn klimaatdoelen onhaalbaar. Toch verdween er vorig jaar een recordomvang aan tropisch regenwoud van 6,7 miljoen hectare – ondanks de toezegging van wereldleiders voor nul ontbossing in 2030 tijdens de klimaattop in Glasgow. Praten over bosbescherming alleen is dus niet genoeg. We moeten bossen herstellen en wel zoveel mogelijk. Een succesvolle aanpak daarvoor is er al: nu is het tijd om deze op te schalen.

Van kleine initiatieven naar groots herstel

Bosherstel heeft een hardnekkige reputatie van ‘te moeilijk’ of ‘te langzaam’. En inderdaad, het omvat meer dan een paar bomen planten. Succesvol en duurzaam herstel vraagt onder meer om ecologische kennis, betrokken lokale gemeenschappen en langdurige inzet van middelen op landschapsniveau. Maar het kan én werkt.

Dat laat Trees for All al 25 jaar zien, samen met talloze partners wereldwijd en met steun van burgers, boeren, bedrijven en financiers. Toch blijven veel initiatieven kleinschalig en versnipperd. Als we écht verschil willen maken, moeten we dus groots denken én doen.

Precies dat gebeurt in Zuidoost-Azië. Daar liggen liggen miljoenen hectares aan gedegradeerde graslanden die ooit tropisch bos waren – gebieden met een gezamenlijk oppervlak groter dan Nederland. De grassen die hier woekeren hebben nauwelijks waarde voor mens en dier. Toch hebben deze monotone landschappen de potentie om weer uit te groeien tot soortenrijke bossen vol leven.

In Zuidoost-Azië liggen miljoenen hectares gedegradeerde graslanden waar vroeger tropisch bos groeide.

Graslanden worden weer bos

Op het Indonesische eiland Sulawesi steunen we Masarang Foundation bij het omvormen van deze graslanden naar bos. De resultaten zijn veelbelovend: binnen drie jaar groeien er bomen van 8 meter hoog. Dankzij het gesloten bladerdak bereikt het licht de bodem niet meer en verdwijnen de dominante grassen vanzelf.

Door gebruik te maken van mulch en biochar – verkoold organisch materiaal dat de bodemstructuur verbetert – gaat de bosontwikkeling hard. Na enkele jaren worden er inheemse boomsoorten toegevoegd om de biodiversiteit te versterken en komt ook de natuurlijke regeneratie op gang. Daarnaast is voedsel- en houtproductie mogelijk via duurzame boslandbouw, waardoor ook lokale gemeenschappen van het bos profiteren zonder het bos te schaden.

Bos van ongeveer 3 jaar oud op Sulawesi.

Tijd om op te schalen

Deze aanpak werkt. En de potentie ervan is enorm. Daarom starten we een programma om deze werkwijze op grotere schaal toe te passen, waarbij we voortborduren op de methodes en expertise van onze partners Masarang Foundation, Haribon en Stewards for Nature.

Cruciaal is een samenwerking op landschapsniveau. Dat betekent geen losse projecten, maar een geïntegreerde aanpak waarin natuurherstel, bescherming en duurzame landbouw elkaar versterken. Zo blijven beschermde bossen intact en verbindt de nieuwe natuur versnipperde gebieden met elkaar. Ook profiteren boeren zo van boslandbouw-systemen en krijgen lokale gemeenschappen perspectief op inkomen, onderwijs en een verbeterde leefomgeving.

Lokale gemeenschappen profiteren van het bos dat onder andere voor werk, inkomsten en voedsel zorgt.

Samen doorpakken voor bosherstel

De Verenigde Naties riepen 2021–2030 uit tot Decade on Ecosystem Restoration. De urgentie is er, maar daadwerkelijke actie ‘on the ground’ blijft ver achter bij de politieke ambities om miljoenen hectares bos te herstellen. Laten we op de COP30 dus niet opnieuw blijven steken in goede bedoelingen en beloftes. Bosherstel op grote schaal is mogelijk. Ook kapitaal voor natuur is er, maar weet de weg vaak (nog) niet te vinden naar de projecten met de meeste impact.

Wat er moet gebeuren, is het verbinden van investeerders, donors en fondsen met betrouwbare partners, beproefde concepten en welwillende gemeenschappen in het veld. Trees for All wil daarin het voortouw nemen. Daarom nodigen we iedereen – van beleidsmakers en financiers tot bedrijven en burgers – uit om met ons door te pakken.

Niet praten, maar planten.

Nieuw bos op Sulawesi.