Bosherstel in het Limburgse Peel en Maas: resultaten 2023-2024

In het Limburgse Peel en Maas vormen we monotone bossen om naar gevarieerde bossen. Zo creëren we klimaatbestendige bossen die tegen een stootje kunnen en waar allerlei dieren en planten zich thuis voelen. En goed nieuws: de bomen groeien goed!

Van monotoon naar divers, klimaatbestendig bos

In de gemeente Peel en Maas in Limburg komen verschillende monotone bossen voor. Deze zijn in het verleden aangeplant voor bijvoorbeeld houtoogst. Hierdoor bestaan de bossen vooral uit bomen die daarvoor geschikt zijn, zoals fijnsparren en grove dennen. Het nadeel is dat zulke eentonige bossen erg kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering, zoals droogte, ziektes en plagen.

Dat is ook in Peel en Maas het geval. De fijnsparren zijn de laatste jaren steeds zwakker geworden door de droge zomers en het knaagwerk van letterzetters. Dit zijn kevertjes die onder de bast kruipen en de bomen van binnenuit kapot knagen. Hierdoor sterven de fijnsparren uiteindelijk af.

Daarom vormen we in dit project de monotone bossen om naar gevarieerde bossen. Een bos dat uit verschillende soorten bomen en struiken bestaat, is veel beter bestand tegen de gevolgen van klimaatverandering. Krijgt één soort het zwaar? Dan houden de overige soorten het bos in stand. En hoe meer verschillende soorten er zijn, hoe meer planten en dieren ze aantrekken die in het bos thuishoren. Zo komt de natuur in Peel en Maas weer tot leven!

In dit project werken we samen met de gemeente Peel en Maas, de Vereniging Bosbeheer Peel en Maas en bosadviesbureau Van Nierop.

Wat hebben we gedaan?

In de winter van 2023/2034 zijn er maar liefst 4.725 bomen geplant. De helft van de bomen heeft een plek gekregen op gronden van de gemeente Peel en Maas. De andere helft is geplant op percelen van leden van de Vereniging Bosbeheer Peel en Maas. Tijdens de plantdag in de Heldense bossen staken collega’s van Geldmaat zelf de handen uit de mouwen om een deel van de bomen te planten.

Goede voorbereiding

Voordat er geplant kon worden, hebben onze projectpartners eerst de grond voorbereid. Bureau van Nierop heeft hiervoor veel experts in huis. Op sommige plekken zijn er bramen en Amerikaanse vogelkers weggehaald, zodat de nieuwe aanplant voldoende ruimte heeft om te groeien. Ook is er goed gekeken naar de juiste plek voor de nieuwe bomen, namelijk daar waar het licht door het kronendak van het bestaande bos komt. Zo krijgen de jonge bomen straks genoeg licht.

De aanplant staat al vol in blad!

Kloempen maar!

De bomen zijn aangeplant in een kloemp: een klein groepje bomen van verschillende soorten met een plantafstand van een meter. Deze aanplantmethode zorgt voor meer variatie in het bos en verschillende structuren van hoge en lage planten. Tussen de kloempen wordt er ruimte open gelaten, zodat er plek is voor natuurlijke verjonging. Dat is het proces waarbij zaailingen of scheuten spontaan opkomen uit zaden of wortels van boomsoorten uit de omgeving. Zo laten we de natuur haar gang gaan!

Het bos groeit goed

De aangeplante bomen zijn over het algemeen goed aangeslagen. De meeste bomen staan al vol in blad. Op sommige plekken hadden enkele soorten het wat lastig. Dit komt vermoedelijk door te veel licht (bij schaduwsoorten) of juist te weinig (bij lichtboomsoorten). Met name bij de inlandse eik was er een uitval van 5 tot 10%. Dit komt mogelijk door de overgang van kwekerij naar bosgrond die te groot was of omdat de wortels niet genoeg ontwikkeld waren. Onder de gewone esdoorn en ratelpopulier was er een uitval van 3 tot 5%.

Ook hadden er een aantal bomen wat veegschade. Dat is schade aan de boom die ontstaat doordat mannetjesherten en –reebokken met hun gewei tegen jonge bomen met laaghangende takken schuren. Om dit te voorkomen zijn er bamboestokken om de bomen gezet.

De jonge bomen worden met bamboestokken beschermd tegen veegschade

Een boost voor de biodiversiteit

In Peel en Maas hebben we 19 verschillende soorten bomen en struiken geplant, waaronder de zomereik, wintereik, tamme kastanje, ratelpopulier, beuk, gewone esdoorn, zoete kers, ruwe berk, haagbeuk, lijsterbes, vlier, fladderiep, meidoorn en Gelderse roos. Al deze boom- en struiksoorten zijn inheems en streekeigen. Dat betekent dat ze van nature in deze omgeving voorkomen. Dankzij deze variatie aan soorten ontstaat er een divers bos dat een stuk klimaatbestendiger is.

Bovendien zijn allerlei planten en dieren die ook in deze regio thuishoren afhankelijk van deze inheemse en streekeigen boomsoorten. Ze vinden er hun voedsel, schuilplaats of plek om zich voort te planten. Daarbij kun je denken aan vogels, vlinders, bijen, eekhoorns, vuursalamanders, uilen of het vliegend hert.

En omdat er meer planten in de struiklaag staan, ontstaat er meer structuur in de bossen. We zien nu al dat de nieuwe aanplant veel insecten lokt! En daar komen weer vogels en kleine zoogdieren op af. Het nieuwe, diverse bos vormt dus een bron van biodiversiteit.

Een bos voor de toekomst

Het aanplanten van al die verschillende soorten bomen heeft nog een ander voordeel. De afgelopen jaren is gebleken dat veel loofbomen niet meer van nature in de monotone bossen groeien. Door ze terug te planten, zorgen we voor nieuwe zaadbronnen in het bos. In de toekomst zullen de aangeplante bomen hun zaden verspreiden, waardoor er nieuwe bomen kunnen groeien en het bos zich op een natuurlijke manier kan ontwikkelen. Zo komt de natuur weer tot leven!