In Portugal zetten we ons in voor landschapsherstel in het Faia Brava Reservaat, samen met onze partner ATNatureza. Door bomen te planten herstellen we natuur, vergroten we de biodiversiteit en maken we het reservaat weerbaarder tegen klimaatverandering.
bomen planten
verschillende soorten bomen en struiken
plantperiode
Het gebied waar het Faia Brava Reservaat deel van uitmaakt, is door de eeuwen heen veranderd van een natuurrijk landschap in een monotone vlakte. Vooral door landbouw en schapenhouderij zijn veel van de oorspronkelijke bomen en struiken verdwenen. Hierdoor is de grond sterk verarmd en uitgedroogd, waardoor nieuwe natuur maar langzaam op gang komt. En dat heeft duidelijke effecten op het klimaat, de biodiversiteit en de mensen in de regio.
Zo wordt het gebied steeds droger, waardoor de kans op bosbranden en verwoestijning toeneemt. Ook blijft er steeds minder leefgebied over voor dieren die van oorsprong thuishoren in de Faia Brava, zoals de Iberische lynx en roofvogels zoals de aasgier en haviksarend. Door het gebrek aan vruchtbare grond is er voor lokale boeren bovendien steeds minder perspectief om in het gebied te blijven.
Redenen genoeg dus om hier verandering in te brengen en de variatie in het landschap terug te brengen!
Onze projectpartner ATNatureza heeft een solide plan van aanpak gemaakt om het landschap in de Faia Brava te herstellen. Het uitgangspunt daarvan is: ‘Plant a tree, help a tree and protect a tree’. Concreet betekent dit dat we samen 6.000 bomen van verschillende inheemse soorten planten, 40.000 eikels poten en zo’n 2.000 struiken snoeien zodat ze uitgroeien tot bomen.
Allereerst gaan er 6.000 zaailingen (jonge boompjes) uit een lokale kwekerij de grond in. Deze krijgen een plek in zogenaamde ‘boomeilanden’. Dit is een concept waarbij verschillende soorten bomen en struiken in groepjes de grond in gaan, omheind door een hekwerk. Op deze manier brengen we meerdere zeldzame en bedreigde boomsoorten terug in het gebied die hier van nature thuishoren. Denk aan de Portugese eik, aardbeiboom, netelboom en jeneverbes. De omheining beschermt de jonge bomen tegen wilde zwijnen en grazend vee.
De aanpak met boomeilanden is de afgelopen jaren al succesvol gebleken toen we de eerste 8.000 bomen in de Faia Brava hebben geplant. Het idee is dat deze boom- en struiksoorten hun zaden in de loop der jaren op een natuurlijke manier door het gebied verspreiden, zodat de natuur steeds gevarieerder wordt en de biodiversiteit toeneemt. Verschillende karakteristieke soorten profiteren van de aanplant, zoals de wilde kat, reeën, zomertortel (duivensoort), wilde roos en smalbladige es.
Foto 1: Tijdens ons veldbezoek in Portugal. Foto 2 en 3: De aanplant in boomeilanden.
Naast de aanplant van boomeilanden zal ATNatureza 40.000 eikels in de grond stoppen. De verwachting is dat hieruit minimaal 8.000 steeneiken, kurkeiken en Portugese eiken zullen groeien. Met het poten van eikels heeft ATNatureza de afgelopen jaren geëxperimenteerd. Dit is een effectieve methode om snel meer steeneiken terug te brengen op minder toegankelijke plekken in het gebied, zoals tussen rotsen. De veldmedewerkers van ATNatureza gaan zorgvuldig monitoren hoeveel eikels ontkiemen en hoeveel er na één jaar zijn uitgegroeid tot gezonde jonge boompjes.
Daarnaast bevordert deze aanpak de natuurlijke regeneratie in het algemeen. De steeneik is een soort die van nature in de Faia Brava thuishoort en die bijdraagt aan betere groeiomstandigheden voor andere bomen en struiken. Zo creëren steeneiken schaduw en zorgt hun bladval voor een gezonde en vruchtbare bodem.
De aanpak ‘Plant a tree, help a tree and protect a tree’ draagt als geheel bij aan het herstel van natuur en biodiversiteit. Naast het aanplanten en poten zal ATNatureza 2.000 struiken snoeien om ervoor te zorgen dat ze als bomen de hoogte in groeien. Op deze manier ontstaat er nog meer schaduw in het gebied, wat bijdraagt aan een beter (groei)klimaat en minder droogte. Bovendien wordt het risico op branden zo minder.
Om brandgevaar te voorkomen, zal onze partner ook brandgevoelige struiken verwijderen en poelen aanleggen. Die poelen zijn ook nog eens goed voor de biodiversiteit, omdat ze allerlei waterdieren aantrekken, zoals amfibieën en libellen. En in zeer droge tijden zorgen ze voor een buffer om de jonge bomen water te geven!
We planten de bomen in het Faia Brava Reservaat in Portugal, een gebied van ruim 1.000 hectare. Het reservaat is door de Portugese overheid erkend als beschermd gebied.
We voeren dit project uit in samenwerking met Associação Transumância e Natureza (ATNatureza). Deze stichting is opgericht in 2000 en gespecialiseerd in ecologisch herstel en natuurbescherming in Portugal. ATNatureza bezit en beheert ruim 1.600 hectare natuurgebied, waaronder het Faia Brava Reservaat, één van de grootste particuliere natuurparken in Portugal.
Hiervoor werkt ATNatureza nauw samen met mensen uit de omgeving die ook belang hebben bij een gezond klimaat en landschap in de Faia Brava. Denk aan hoteleigenaren, mensen die streekproducten verkopen of boeren die aan regeneratieve landbouw doen. Daarnaast zijn er goede banden met onder andere Portugese universiteiten voor toegepast wetenschappelijk onderzoek en praktijkstages in het gebied.
