Bosherstel in België: veelbelovend, maar met een uitdagende start in 2024-2025

Bomen planten klinkt eenvoudig, maar in de praktijk komen we soms flinke uitdagingen tegen. In het Belgische Oud-Turnhout planten we samen met onze partner Natuurpunt nieuw bos, maar door een zeer droog voorjaar ontwikkelt het jonge bos zich nog niet als gehoopt. Gelukkig is het toekomstperspectief hoopvol en kunnen we bijsturen om het bos tóch een goede start te geven. Hoe we dat doen, lees je in deze update.

Waarom we nieuw bos planten in België

In Oud-Turnhout planten we samen met Natuurpunt nieuw bos in Landschap de Liereman, een van de oudste natuurgebieden van België. We planten verschillende inheemse boom- en struiksoorten die in deze regio thuishoren, zodat we bestaand bos versterken en verder uitbreiden. Denk daarbij aan wintereik, zomereik, lijsterbes, winterlinde, sleedoorn, meidoorn, vuilboom (sporkehout) en hondsroos.  

Zo’n gevarieerd bos is beter bestand tegen de gevolgen van klimaatverandering, zoals aanhoudende droogte of juist natte periodes. Heeft één soort het moeilijk, dan houden de andere soorten het bos in stand. En hoe meer variatie, hoe meer verschillende planten en dieren het bos aantrekt. Goed voor de biodiversiteit dus! 

Van links naar rechts: grauwe klauwieren, citroenvlinders en groentjes zijn voorbeelden van vogels en vlinders die zich in dit bosgebied thuis voelen.

Een lastige start

Het zeer droge voorjaar van 2025 laat goed zien waarom zulke klimaatbestendige bossen nodig zijn. Hoewel het vlak na de aanplant goed leek te gaan met de boompjes, heeft het merendeel het uiteindelijk niet gered door de aanhoudende droogte in de lente en zomer.  

Wat ook meespeelt, is dat de bomen relatief laat zijn geplant; in februari 2025. Hierdoor hebben ze minder lang kunnen ‘wortelen’ voordat ze in het voorjaar hun eerste groeispurt doormaakten. En omdat de zomer van 2025 óók relatief droog was, konden veel boompjes zich niet meer herstellen – iets wat we normaal gesproken wel vaak zien. Daarom zal Natuurpunt de uitgevallen boompjes in het najaar van 2025 opnieuw planten (inboeten). 

De aanplant heeft het zwaar door de droogte, wat onder andere te zien is aan de bruine bladeren.

Leren van ervaringen en bijsturen

Deze ervaringen leren ons dat het beter is om de bomen op deze locatie in het najaar te planten. De bomen hebben dan meer tijd om zich voor te bereiden op het voorjaar en hun groeispurt. Tegelijkertijd is het kiezen van het juiste plantmoment in tijden van klimaatverandering niet makkelijk. Zo was het najaar van 2024 juist extreem nat, wat ook geen ideale omstandigheid is voor de aanplant van nieuw bos. 

We zullen ons de komende jaren dus (nog) flexibeler moeten opstellen als het gaat om de aanplantperiode. Ook blijven we de soorten die we planten bewust kiezen. Zo zal het steeds belangrijker worden om klimaatbestendige soorten te planten die bijvoorbeeld goed tegen droogte of juist nattigheid kunnen.  

Soorten langs de schaduwrijke bosranden ontwikkelen zich wél goed!

Hoopvol toekomstperspectief

Ondanks alle uitdagingen, zijn er ook positieve geluiden uit België. Zo zien we dat boomsoorten die beter bestand zijn tegen droogte, zoals lijsterbes en sporkehout, zich aanzienlijk beter ontwikkelen. Hetzelfde geldt voor de bomen die op meer schaduwrijke plekken langs bestaande bosranden groeien: hun bladeren zijn frisgroen in plaats van bruin. Bovendien heeft de warmte als effect dat er al bessen groeien aan bijvoorbeeld sporkehout. Daar komen nu al verschillende vlinders op af, zoals het groentje en de citroenvlinder. 

Wat ook veel vertrouwen geeft, is dat Natuurpunt in deze omgeving al meer bos met succes heeft hersteld. Het bos dat aan onze aanplantlocatie grenst, oogt vitaal, sterk en volop groen. Ook komen er allerlei vogelsoorten op af, zoals raven, rode wauwen en grauwe klauwieren. Die laatste soort kwam hier vroeger helemaal niet voor! Kortom, wanneer het bos eenmaal een aantal jaren oud is, kan het een droge zomer prima doorstaan en trekt het ook nog eens allerlei nieuwe dieren en planten aan.  

Het bos langs de aanplantlocatie laat het hoopvolle toekomstperspectief zien: dit is hoe het nieuwe bos er in de toekomst uit moet zien.

We planten door

Bosaanplant vraagt om geduld én flexibiliteit. Soms lukt het in één keer, soms moeten we bijplanten of onze werkwijze aanpassen. Dat is wat we gaan doen in België. En wat voorop blijft staan, is dat klimaatverandering júist een reden is om door te gaan met ons werk. Bomen helpen immers bij het tegengaan van hitte en droogte en bij het voorkomen van waterlast bij flinke regenbuiten.  

Dankzij jouw steun kunnen we verder planten en stap voor stap voor meer bos zorgen: in België, Nederland én daarbuiten. En tot slot duimen we voor iets meer regen in het voorjaar van 2026!